نحوه جستجوی صحیح در موتورهای جستجو

اینترنت تکنولوژی مرزناشناسی است که هر لحظه بر وسعت آن افزوده می شود. هم اکنون میلیاردها سایت بر روی این شبکه وجود دارد و هر 5 ثانیه نیز یک سایت به آن افزوده می شود. این دنیای مجازی آنقدر بزرگ شده است که دیگر کاربران بدون استفاده از موتورهای جستجو قادر به بهره مندی از آن نیستند، و بدین ترتیب روز به روز اهمیت استفاده از موتورهای جستجو بارزتر می گردد. اما همان اندازه که این موتورها مفید هستند درصورت ناآشنا بودن با نحوه درست کار با آنها می توانند خسته کننده هم باشند. در این ترفند قصد داریم راز و رمزهای جستجو در معروفترین موتور جستجوی جهان یعنی گوگل را برای شما رو کنیم. اگر تاکنون در خصوص جستجوی موضوعی به نتیجه نرسیده بودید اینک با دانستن این روشها جستجو کرده و تفاوت را احساس کنید!

امروزه موتورهای جستجوی زیادی بر روی شبکه وب فعال هستند که هر یک الگوریتم جستجوی خاص خود را دارد و به نحوی به جستجوی سایتهای موردنظر شما می پردازند. اما یکی از پرکاربردترین و مفیدترین موتورهای جستجو گوگل نام دارد که این روزها جام پیروزی را از دیگر رقبا ربوده است و روز به روز بر تعداد کاربران خود می افزاید. بدون تردید شما هم حداقل برای یکبار گذرتان به www.google.com خورده است و صفحه ساده و در عین حال پرقدرت این جستجوگر را دیده اید. جستجوگری که با پشتیبانی از زبانهای متنوع دنیا کاربران زیادی را به خود جذب کرده است. و شاید همین پشتیبانی از زبان فارسی است که در میان ایرانیان نیز از اقبال خوبی برخوردار شده است. در این ترفندها می کوشیم تا ضمن آشنایی با نحوه صحیح کار با این جستجوگر کارایی بهره مندی از آنرا نیز بالا ببریم.

برای جستجو نمودن یک موضوع در گوگل کافی است که چند کلمه توصیفی و اصلی موضوع را در نوار مربوطه تایپ نمائید و سپس کلید Enter را فشار دهید و یا اینکه روی دکمه Search که در جلوی نوار جستجو تعبیه شده است کلیک نمائید، تا به لیستی از وب سایتهای مرتبط با موضوع دست یابید.

از آنجائیکه گوگل وب سایتهایی را لیست می کند که «همه» کلمات مورد جستجوی شما در آن باشند لذا بایستی سعی کنید تا در نوار جستجو، کلماتی را وارد کنید که اساسی تر هستند و از وارد کردن کلمات اضافی بپرهیزید تا نتایج جستجو به آنچه که شما می خواهید نزدیکتر باشند.

کلمات اصلی تر را بنویسید:
همانگونه که گفته شد برای بهتر نتیجه گرفتن از جستجو لازم است که کلمات اصلی را در نوار جستجو وارد کنید. برای اینکار هر قدر که می توانید، موضوع جستجو را ریزتر و معین تر نمائید. برای مثال بجای آنکه در نوار جستجو تایپ کنید "نقاش" بهتر است که نام نقاش مورد نظرتان را تایپ کنید، مثلا بنویسید "پیکاسو". یا اینکه بجای "اتومبیل" بهتر است بنویسید "پژو" و... .

همچنین دقت نمائید تا کلماتی را بکار برید که احتمال وجود توضیحات درباره آنها بیشتر باشد. مثلا به جای نوشتن "گذراندن یک شب خوب در تهران" بهتر است تایپ کنید "هتلهای تهران".

از آوردن حروف اضافه خودداری کنید:
گوگل بطور پیش فرض فقط سایتهائی را لیست می نماید که تمام کلمات مورد جستجو در آنها باشند. و نیازی نیست که شما بین کلمات جستجو از کلمه پیوند دهنده "و" استفاده نمائید. به خاطر داشته باشید که وارد نمودن چنین کلماتی و کلماتی نظیر در، به، و... بر نتیجه جستجو تاثیر خواهد گذشت. بطور مثال برای جستجو در مورد تعطیلات در شمال بجای تایپ نمودن "گذراندن تعطیلات در شمال" بهتر است تنها بنویسید: "تعطیلات شمال".

خود گوگل هم برای بالا بردن کیفیت جستجوها بطور اتوماتیک کلمات معمولی و کاراکترهائی همچون "کجا" و "چطور" را از کلمات مورد جستجو حذف می نماید. چون این گونه کلمات باعث کندی عمل جستجو می شوند و تاثیری هم در بهبود جستجو ندارند و حتی کیفیت نتایج جستجو را کاهش هم می دهند.

حروف بزرگ و کوچک فرق نمی کنند:
گوگل نسبت به بزرگی و کوچکی حروف حساس نمی باشد. در حقیقت همه حروفی را که به لاتین در نوار جستجو تایپ می نمائید به حروف کوچک تبدیل خواهند شد. برای  یکسان خواهد بود.

جستجوهای طبقه بندی شده:
با همه این توضیحات اگر مایلید که نتایج جستجوهای شما دقیق تر و علمی تر باشند بهتر است سری هم به directory.google.com بزنید. در این آدرس فهرستی از سایتهای اینترنتی با توجه به موضوعات آنها موجود می باشد. مثلا اگر دنبال سایتی در مورد سیاره زحل می گردید، می توانید با رفتن به شاخه Science و زیر شاخه Astronomy به زیر شاخه Saturn دست یابید. همچنین اگر در مورد خودروی Saturn جستجو می کنید می توانید سایتهای مرتبط با آنرا در شاخه Automotive بیابید.

جستجوی پیشرفته:
در جلوی نوار جستجوی گوگل گزینه ای با عنوان «جستجوی پیشرفته» یا «Advanced Search» وجود دارد. با کلیک کردن روی این گزینه وارد صفحه ای با همین نام خواهید شد. در این صفحه شما می توانید با اعمال تنظیمات و بکار بردن عملگرهای خاصی دقت جستجویتان را افزایش دهید.

اما علاوه بر این تنظیمات، گوگل از یک سری عملگرها نیز برای محدود کردن جستجوها بهره می برد. شما بدون رجوع قسمت جستجوی پیشرفته و با دانستن این عملگرها می توانید عمل جستجو را هرچه سریعتر انجام دهید، در زیر به توضیح برخی از این عملگرها می پردازیم:

عملگر +:
همانگونه که قبلا گفتیم گوگل از یک سری کلمات معمولی بصورت خودکار چشم پوشی می کند، ولی در صورتی که شما ضروری می دانید که اینگونه کلمات حتما مورد جستجو قرار گیرند، می توانید با قرار دادن یک علامت "+" در جلوی آنها مطمئن شوید که در نتایج جستجو حتما وجود خواهند داشت. (دقت کنید که قبل از کاراکتر "+" یک فاصله (space) وجود داشته باشد ولی کلمه بعدی بدون فاصله، فورا پس از آن بیاید).

راه دیگر مقید نمودن گوگل برای جستجوی کلمه ای خاص این است که کلمه مورد نظر را در کوتیشن (" ") قرار دهید. برای مثال اگر بخواهیم دنبال داستان جنگ ستارگان 1 (Star Wars Episode I) را مورد جستجو قرار دهیم، گوگل کلمه I را مورد جستجو قرار نمی دهد مگر آنکه آنرا بصورت Star Wars Episode +I و یا "Star Wars Episode I" بنویسیم.

عملگر -:
برخی اوقات ممکن است که شما دنبال کلمه ای بگردید که بیش از یک معنا دارد، برای مثال کلمه «bass» در ماهیگیری به معنای «ماهی خالدار» است و در موسیقی به معنای «صدای بم». برای حل اینگونه مشکلات می توانید از عملگر "-" استفاده کنید، تا گوگل به دنبال سایتهایی بگردد که کلمه بعد از این عملگر در آنها نباشند. (دقت کنید که قبل از کاراکتر "-" یک فاصله (space) وجود داشته باشد ولی کلمه بعدی بدون فاصله، فورا پس از آن بیاید). مثلا در مثال فوق می توانید بنویسید: bass -music

عملگر ~:
گاهی ممکن است که شما فقط به دنبال کلمه ای خاص نباشید و بخواهید که به دنبال کلمات مرتبط با آن نیز بگردید. برای این کار از این عملگر استفاده می شود. برای مثال اگر در کادر جستجو تایپ کنید «کیفیت غذا» در نتیجه سایتهایی ظاهر خواهند شد که کلمه «کیفیت» و کلمه «غذا» در آنها وجود داشته باشد. و حتی ممکن است که این دو کلمه اصلا به هم ربط هم نداشته باشند. اما اگر تایپ کنید «~کیفیت ~غذا» دنبال سایتهایی می گردد که درباره کیفیت غذاها نوشته باشند.

عملگر "":
همانگونه که قبلا نیز گفته شد، برای جستجوی عبارتی خاص بصورت کامل (نه بصورت کلمات جدا از هم) بایستی آن عبارت را در داخل کوتیشن (" ") قرار داد.

عملگر «یا»:
گوگل از یای منطقی پشتیبانی میکند. بدین معنا که اگر دنبال کلمه ای خاص «یا» بجای آن کلمه ای دیگر می گردید، می توانید در بین این دو کلمه از «یا» استفاده کنید. برای مثال اگر در کادر جستجو تایپ کنید «تعطیلات در شیراز یا اصفهان» آنگاه گوگل دنبال سایتهایی می گردد که در خصوص تعطیلات در شیراز یا در اصفهان باشند.

عملگر SITE:
اگر می خواهید که عمل جستجو در سایت بخصوصی انجام گیرد، می توانید پس از وارد نمودن کلمه مورد نظر عملگر Site: را آورده و پس از آن آدرس سایت را بیاورید. برای مثال برای جستجوی عبارت «ایران» در سایت سرزمین دانلود می توانید بنویسید: ایران site:www.sarzamindownload.com

عملگر ..:
برای اینکه جستجو را محدود به سایتهایی کنید که در آنها اعداد محدوده خاصی وجود داشته باشند، می توانید از این عملگر برای نشان دادن محدوده عددی مورد نظر بهره برید. مثلا اگر به دنبال DVD Playerهای با قیمت 250 تا 350 دلار می گردید، بایستی اینگونه خواسته تان را بیان کنید: DVD player $250..350 (توجه داشته باشید که بین دو نقطه عملگر هیچ فاصله ای نباشد).

غیرفعال کردن تصویر پشت زمینه صفحه اصلی موتور جستجوی Bing

همان طور که حتما می‏دانید مدت زمانی است که شرکت مایکروسافت، موتور جستجوی اینترنتی جدید خود را با نام Bing (به نشانی bing.com) رونمایی کرده است. این موتور جستجو در مدت زمان کمی توانست خود را به عنوان یک رقیب جدی برای موتور جستجوی گوگل معرفی کند. یکی از نشانه‏ هایی که Bing را با سایر موتورهای جستجو متمایز میک‏ند ظاهر متفاوت صفحه اصلی آن است. به طوری که بر خلاف صفحه اصلی سایر موتورهای جستجو که ظاهر ساده‏ای دارند، Bing از یک ظاهر پر زرق و برق در Homepage خود بهره می‏برد که بیشتر به خاطر عکس پس‏  زمینه آن مورد توجه است. این تصویر پس‌زمینه هر روز تغییر می‌کند با نگاه داشتن ماوس بر روی قسمت های خاصی از تصویر، اطلاعاتی در خصوص محتوای تصویر به شما داده می‏شود.این موضوع درست است که یک نوآوری جالب از مایکروسافت محسوب می‏شود، اما شاید برای کاربرانی که از اینترنت ذغالی استفاده می‏کنند یا دوست ندارند پهنای باند اینترنت‏شان هدر برود چندان دلچسب نباشد.

در این ترفند قصد داریم نحوه غیرفعال کردن این تصویر را به هنگام ورود به صفحه اصلی موتور جستجوی Bing بازگو کنیم. با این کار صفحه اصلی موتور جستجو ساده شده و سریع بارگذاری می‏گردد.

برای این کار:
ابتدا به صفحه اصلی موتور جستجو Bing مراجعه کنید:
http://www.bing.com
از پایین صفحه سمت راست   بر روی Help کلیک کنید.
در صفحه بعدی لینک Give me the plain background را بیابید و بر روی آن کلیک نمایید.
نتیجه در صفحه بعدی، صفحه اصلی موتور جستجو خواهد بود بدون تصویر پشت زمینه.

همان طور که واضح است لینک ثابت صفحه اصلی موتور جستجوی Bing بدون تصویر پشت زمینه http://www.bing.com/?rb=0 می‏باشد که می‏توانید از آن پس مستقیما به این آدرس بروید و یا آن را جایگزین صفحه خانگی مرورگر خود کنید.

آشنایی با نحوه کار موتورهای جستجو

موتورهای جستجو به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1. موتورهای جستجوی پیمایشی

2. فهرستهای تکمیل دستی.

هر کدام از آنها برای تکمیل فهرست خود از روشهای متفاوتی استفاده می‌کنند که هر یک را بطور جداگانه مورد بررسی قرار می‌دهیم:

موتورهای جستجوی پیمایشی یا Crawler-Based Search Engines:
موتورهای جستجوی پیمایشی مانند Google لیست خود را بصورت خودکار تشکیل می‌دهند. آنها وب را پیمایش کرده و سپس کاربران آنچه را که می‌خواهند از میانشان جستجو می‌کنند. اگر شما در صفحه وب خود تغییراتی را اعمال نمایید، موتورهای جستجوی پیمایشی آنها را به خودی خود می‌یابند و سپس این تغییرات لیست خواهند شد. عنوان، متن و دیگر عناصر صفحه، همگی شامل این لیست خواهند بود.

فهرستهای تکمیل دستی یا Human-Powered Directories:
یک فهرست تکمیل دستی مانند یک Open Directory مثل Dmoz وابسته به کاربرانی است که آنرا تکمیل می‌کنند. شما صفحه مورد نظر را به همراه توضیحی مختصر در فهرست ثبت می‌کنید یا این کار توسط ویراستارهایی که برای آن فهرست در نظر گرفته شده انجام می‌شود.

عمل جستجو در این حالت تنها بر روی توضیحات ثبت شده صورت می‌گیرد و در صورت تغییر روی صفحه وب، روی فهرست تغییری بوجود نخواهد آورد. چیزهایی که برای بهبود یک فهرست‌بندی در یک موتور جستجو مفید هستند، تاثیری بر بهبود فهرست‌بندی یک دایرکتوری ندارند. تنها استثناء این است که یک سایت خوب با پایگاه داده‌ای با محتوای خوب شانس بیشتری به نسبت یک سایت با پایگاه داده ضعیف دارد.

موتورهای جستجوی ترکیبی با نتایج مختلط:
به موتورهایی اطلاق می‌شود که هر دو حالت را در کنار هم نمایش می‌دهند. غالبا، یک موتور جستوی ترکیبی در صورت نمایش نتیجه جستجو از هر یک از دسته‌های فوق، نتایج حاصل از دسته دیگر را هم مورد توجه قرار می‌دهد. مثلا موتور جستجوی MSN بیشتر نتایج حاصل از فهرستهای تکمیل دستی را نشان می‌دهد اما در کنار آن نیم نگاهی هم به نتایج حاصل از جستجوی پیمایشی دارد.

بررسی یک موتور جستجوی پیمایشی:
موتورهای جستجوی پیمایشی شامل سه عنصر اصلی هستند. اولی در اصطلاح عنکبوت (Spider) است که پیمایشگر (Crawler) هم نامیده می‌شود. پیمایشگر همینکه به یک صفحه می‌رسد، آنرا می‌خواند و سپس لینکهای آن به صفحات دیگر را دنبال می‌نماید. این چیزیست که برای یک سایت پیمایش‌شده (Crawled) اتفاق افتاده است. پیمایشگر با یک روال منظم، مثلا یک یا دو بار در ماه به سایت مراجعه می‌کند تا تغییرات موجود در آنرا بیابد. هر چیزی که پیمایشگر بیابد به عنصر دوم یک موتور جستجو یعنی فهرست انتقال پیدا می کند. فهرست اغلب به کاتالوگی بزرگ اطلاق می‌شود که شامل لیستی از آنچه است که پیمایشگر یافته است. مانند کتاب عظیمی که فهرستی را از آنچه که پیمایشگرها از صفحات وب یافته‌اند، شامل شده است. هرگاه سایتی دچار تغییر شود، این فهرست نیز به روز خواهد شد.

از زمانی که تغییری در صفحه‌ای از سایت ایجاد شده تا هنگامیکه آن تغییر در فهرست موتور جستجو ثبت شود مدت زمانی طول خواهد کشید. پس ممکن است که یک سایت پیمایش‌شده باشد اما فهرست‌شده نباشد. تا زمانیکه این فهرست‌بندی برای آن تغییر ثبت نشده باشد، نمی‌توان انتظار داشت که در نتایج جستجو آن تغییر را ببینیم. نرم‌افزار موتور جستجو، سومین عنصر یک موتور جستجو است و به برنامه‌ای اطلاق می‌شود که بصورت هوشمندانه‌ای داده‌های موجود در فهرست را دسته‌بندی کرده و آنها را بر اساس اهمیت طبقه‌بندی می‌کند تا نتیجه جستجو با کلمه‌های درخواست شده هر چه بیشتر منطبق و مربوط باشد.

چگونه موتورهای جستجو صفحات وب را رتبه‌بندی می‌کنند؟
وقتی شما از موتورهای جستجوی پیمایشی چیزی را برای جستجو درخواست می‌نمایید، تقریبا بلافاصله این جستجو از میان میلیونها صفحه صورت گرفته و مرتب می‌شود بطوریکه مربوط‌ترین آنها نسبت به موضوع مورد درخواست شما رتبه بالاتری را احراز نماید.

البته باید در نظر داشته باشید که موتورهای جستجو همواره نتایج درستی را به شما ارائه نخواهند داد و مسلما صفحات نامربوطی را هم در نتیجه جستجو دریافت می‌کنید و گاهی اوقات مجبور هستید که جستجوی دقیقتری را برای آنچه که می‌خواهید انجام دهید اما موتورهای جستجو کار حیرت‌انگیز دیگری نیز انجام می‌دهند.

فرض کنید که شما به یک کتابدار مراجعه می کنید و از وی درباره «سفر» کتابی می خواهید. او برای اینکه جواب درستی به شما بدهد و کتاب مفیدی را به شما ارائه نماید با پرسیدن سوؤالاتی از شما و با استفاده از تجارب خود کتاب مورد نظرتان را به شما تحویل خواهد داد. موتورهای جستجو همچنین توانایی ندارند اما به نوعی آنها را شبیه‌سازی می‌کنند.

پس موتورهای جستجوی پیمایشی چگونه به جواب مورد نظرتان از میان میلیونها صفحه وب می‌رسند؟ آنها یک مجموعه از قوانین را دارند که الگوریتم نامیده می‌شود. الگوریتمهای مورد نظر برای هر موتور جستجویی خاص و تقریبا سری هستند اما به هر حال از قوانین زیر پیروی می‌کنند:

1. مکان و تکرار
یکی از قوانین اصلی در الگوریتمهای رتبه‌بندی موقعیت و تعداد تکرار کلماتی است که در صفحه مورد استفاده قرار گرفته‌اند که بطور خلاصه روش مکان - تکرار (Location/Frequency Methode) نامیده میشود.
کتابدار مذکور را به خاطر می‌آورِد؟ لازم است که او کتابهای در رابطه با کلمه «سفر» را طبق درخواست شما بیابد. او در وحله اول احساس می‌کند که شما به دنبال کتابهایی هستید که در نامشان کلمه «سفر» را شامل شوند. موتورهای جستجو هم دقیقا همان کار را انجام می‌دهند. آنها هم صفحاتی را برایتان لیست میکنند که در برچسب Title موجود در کد HTML حاوی کلمه «سفر» باشند.
موتورهای جستجو همچنین به دنبال کلمه مورد نظر در بالای صفحات و یا در ابتدای پاراگرافها هستند. آنها فرض می‌کنند که صفحاتی که حاوی آن کلمه در بالای خود و یا در ابتدای پاراگرافها و عناوین باشند به نتیجه مورد نظر شما مربوط تر هستند. تکرار یا Frequesncy عامل بزرگ و مهم دیگری است که موتورهای جستجو از طریق آن صفحات مربوط را شناسایی می‌نمایند. موتورهای جستجو صفحات را تجزیه کرده و با توجه به تکرار کلمه‌ای در صفحه متوجه می‌شوند که آن کلمه نسبت به دیگر کلمات اهمیت بیشتری در آن صفحه دارد و آن صفحه را در درجه بالاتری نسبت به صفحات دیگر قرار می‌دهند.

2. دستور آشپزی
خب آشپزی چه ربطی به موتورهای جستجو دارد؟ رابطه در اینجاست. همانطور که آشپزهای حرفه‌ای دستورات آشپزی خود را در لفافه نگه می‌دارند و مقدار و چگونگی ادویه‌های افزودنی به غذاهای خود را افشا نمی‌کنند، چگونگی کارکرد دقیق موتورهای جستجو درباره روشهایی از قبیل مکان-تکرار فاش نمی‌شود و هر موتور جستجویی روش خود را دنبال می‌کند. به همین دلیل است که وقتی شما کلمات واحدی را در موتورهای متفاوت جستجو می‌کنید، به نتایج متفاوتی می‌رسید.
برخی موتورهای جستجو نسبت به برخی دیگر صفحات بیشتری را فهرست کرده‌اند. نتیجه این خواهد شد که هیچ موتور جستجویی نتیجه جستجوی مشترکی با موتور دیگر نخواهد داشت و شما نتایج متفاوتی را از آنها دریافت می‌کنید. موتورهای جستجو همچنین ممکن است که برخی از صفحات را از فهرست خود حذف کنند البته به شرطی که آن صفحات با Spam شدن سعی در گول زدن موتورهای جستجوگر داشته باشند. Spamming روشی است که برخی از صفحات برای احراز رتبه بالاتر در موتورهای جستجو در پیش می‌گیرند و آن به این صورت است که با تکرار بیش از حد کلمات بطور عمدی سعی در بر هم زدن تعادل و در نتیجه فریب موتورهای جستجو دارند. آنها سعی دارند که با افزایش عامل تکرار، در رتبه بالاتری قرار بگیرند. موتورهای جستجو راههای متنوعی برای جلوگیری از Spamming دارند و در این راه از گزارشهای کاربران خود نیز بهره می‌برند.

3. عوامل خارج از صفحه
موتورهای جستجوی پیمایشی اکنون تجربه فراوانی در رابطه با وب مسترهایی دارند که صفحات خود را برای کسب رتبه بهتر مرتبا بازنویسی می‌کنند. بعضی از وب مسترهای خبره حتی ممکن است به سمت روشهایی مانند مهندسی معکوس برای کشف چگونگی روشهای مکان-تکرار بروند. به همین دلیل، تمامی موتورهای جستجوی معروف از روشهای امتیازبندی «خارج از صفحه» استفاده می‌کنند. عوامل خارج از صفحه عواملی هستند که از تیررس وب‌مسترها خارجند و آنها نمی‌توانند در آن دخالت کنند و مساله مهم در آن تحلیل ارتباطات و لینکهاست. بوسیله تجزیه صفحات، موتورهای جستجو لینکها را بررسی کرده و از محبوبیت آنها می‌فهمند که آن صفحات مهم بوده و شایسته ترفیع رتبه هستند. بعلاوه تکنیکهای پیشرفته به گونه‌ای است که از ایجاد لینکهای مصتوعی توسط وب‌مسترها برای فریب موتورهای جستجو جلوگیری می‌نماید. علاوه بر آن موتورهای جستجو بررسی می‌کنند که کدام صفحه توسط یک کاربر که کلمه‌ای را جستجو کرده انتخاب می‌شود و سپس با توجه به تعداد انتخابها، رتبه صفحه مورد نظر را تعیین کرده و مقام آنرا در نتیجه جستجو جابجا می‌نمایند.