آشنایی با جاسوس افزار ها (Spyware)

Spyware یک نام کلی برای برنامه هایی است که رفتارهای مشخص انجام می دهند مثل نمایش آگهی های تبلیعاتی، جمع آوری اطلاعات شخصی یا تغییر تنظیمات کامپیوتر شما که معمولا" بدون کسب مجوز اجرا می شوند. ممکن است نرم افزارهای ناخواسته یا Spyware در کامپیوتر خود داشته باشید.

● مرورگر:
تبلیغاتی را می بینید که به صورت POPUP باز می شوند حتی زمانی که به اینترنت متصل نیستید نیز این تبلیغات روی مانیتور ظاهر می شوند.
صفحه ای که به محض بازشدن اینترنت اکسپلورر باز می شود (صفحه پیش فرض IE شما) یا تغییر تنظیمات مرورگر اینترنت بدون اطلاع شما تغییر پیدا کرده است.
یک Tool bar جدید که شما قصد نصب آن را نداشتید درExplorer دیده می شود و خلاص شدن از آن راحت نیست و پس از پاک کردن یا حذف آن دوباره مشاهده می شود.
کامپیوتر شما برای تمام کردن و اجرا یک عمل بیشتر از سابق وقت صرف می کند.

 Spyware اغلب از طریق نرم افزارهایی منتقل می شود که آگهی های تبلیغاتی را نمایش می دهند یا نرم افزارهایی که اطلاعات حساس یا شخصی شما را ردیابی می کنند. البته این به معنی این نیست که هر آگهی تبلیغاتی یا هر نرم افزاری مخرب است. مثلا" شما برای دریافت فایل های موسیقی در یک سایت فرم ثبت نام را پر می کنید اما برای دریافت سرویس های مختلف این سایت مجبور به دریافت آگهی های تبلیغاتی نیز هستید اگر موقع نصب با کلیه موارد توافق کنید پس باید توجه داشته باشید که امکان حضور آگهی هم در کامپیوتر شما وجود دارد و شما اجازه داده اید. که آن سایت فعالیت های شما را زمانی که در اینترنت هستید پیگیری کند.

نوع دیگر برنامه های ناخواسته آنهایی هستند که تغییراتی روی کامپیوتر شما ایجاد می کنند که باعث کند شدن ،خراب و restart شدن سیستم می شود. این برنامه ها می توانند صفحه اول یا پیش فرض Internet Explorer کامپیوتر شما را تغییر بدهند و یا ابزارهای مختلف در جستجوگر کامپیوتر شما اضافه کنند که شما اصلا" تمایلی به نصب آنها نداشته اید. این برنامه ها اغلب به گونه ای نصب می شوندو یا تغییراتی ایجاد می کنند که برگرداندن کامپیوتربه حالت قبلی یا به حالت اصلی سیستم گاهی غیر ممکن می شود این نوع برنامه های نا خواسته هم Spyware نامیده می شوند. نکته اصلی در همه این موارد این است که شما یا کسی که با کامپیوتر شما کار می کند دانسته یا ندانسته برای نصب چنین برنامه های موافقت خود را اعلام می کنید.

یکی از روشهای آلوده شدن به Spyware، نصب همزمان آن با برنامه های دیگری است که شما واقعا" قصد نصب آنها را دارید،مثل برنامه های به اشتراک گذاری فیلم یاموسیقی هرزمان که برنامه ای را نصب می کنید مطمئن باشید که تمام موافقت نامه های مرتبط و همچنین مستندات آن نرم افزار را به دقت مطالعه کرده اید.

● نشانه هایSpyware:
اگر هر یک از موارد زیر را در کامپیوتر مشاهده کردید احتمال وجود Spyware یا دیگر برنامه های ناخواسته ُ نصب شده وجود دارد:
مشاهده آگهی های تبلیغاتی در تمام مدت
بعضی از برنامه ها شما را با آگهی های تبلیغاتی بمباران می کنند که اصلا" ربطی به سایت هائی که شما در حال مشاهده آن هستید ندارد و بصورت POPUP دائما" روی صفحه مونیتور باز می شوند اگر به محض متصل شدن به اینترنت POPUP های متعدد می بینید به احتمال بسیار زیاد آلوده به Spyware هستید.
تنظیمات کامپیوتر شما تغییر کرده و نمی توانید آن را به حالت اولیه خود برگردانید.

بعضی از برنامه های ناخواسته قابلیت تغییر پارامترهای کامپیوتر شما را دارند به این معنی که می توانند صفحه home page شما را به صورت پیش فرض روی لینک خاصی قرار دهند و یا اگر بخواهید Search انجام دهید صفحه ای را مشاهده می کنید که قبلا" ندیده بودید و گاهی ممکن است متوجه شوید که تغییراتی که در کامپیوتر داده اید ثبت نشده و مجددا" با شرایط قبلی کار می کند.
مرورگر اینترنت شما حاوی ابزارهایی است که شما هیچ گاه نصب نکرده اید.
Spyware می تواند در مرورگر اینترنت شما Tool bar های مختلفی ایجاد کند حتی اگر بخواهید این Tool bar را حذف کنید ممکن است موفق نشوید.
بعضی از Spyware ها در ظاهر کار بخصوصی انجام نمی دهند ولی تمام فعالیت های خود را پنهانی انجام می دهند و تنها چیزی که شما را مشکوک می کند کندی بیش ازحد معمول، مشغول بودن CPU، مراجعه بی دلیل به دیسک سخت، و یا خرابی در اجرای یک برنامه خاص که قبلا" بدون اشکال انجام می شد است که حاکی از وجود Spyware و فعالیت آن در پشت صحنه ُ فعالیتهای کامپیوتر شماست.

● چگونه از شر Spyware خلاص شوید:
بسیاری از برنامه های نا خواسته مثل Spyware ها به گونه ای طراحی شده اند که به آسانی پاک نشوند. اگر بخواهید آنها را مثل برنامه های دیگر پاک کنید بعد از روشن شدن مجدد کامپیوتر برنامه دوباره ظاهر می شود. اگر برای پاک کردن نرم افزارهای نا خواسته دچار مشکل هستید ممکن است نیاز به ابزاری داشته باشید که باید از اینترنت دریافت کنید. بسیاری از شرکت های کامپیوتری برنامه های مجانی و یا بسیار ارزان پیشنهاد می دهند که کامپیوتر شما را چک می کنند و برنامه های خراب یا Spyware را از روی سیتم شما کاملا حذف می کنند.

بعضی از ISP ها نرم افزارهای ضد Spyware در بسته بندی های نرم افزاری خود ارائه می کنند. اگر ISP شما ابزار خاصی ارائه نمی کند برنامه های مختلف را بررسی کنید و یا از دوستان و آشنایان مورد اعتماد در خصوص برنامه هایی که آنها استفاده می کنند سوال کنید. البته بعد از نصب ضد Spyware اغلب نرم افزار های بدون پول دریافت شده از اینترنت شما کار نخواهد کرد.

● از بین بردن Spyware:
1) یکی از ابزارهای مجانی که در این لیست به آن اشاره شده را اجرا کنید Lavasoft Ad Aware یا Spybot Search & Destroy
2) از این ابزار برای اسکن کامپیوتر خود استفاده کنید تا تمام Spyware ها یا برنامه های ناخواسته را پاک کنید
3) فایلهای خراب یا برنامه های مخرب پیدا شده را بررسی و بازرسی کنید
4) فایلهای مشکوک رابرای پاک کردن علامت گذاری کنید و ازهمان ابزارها برای پاک کردن آنها استفاده نمایید.

● جلوگیری از Spyware:
Spyware ها وارد حریم خصوصی کامپیوتر شما شده و شما را با POP UP های مختلف بمباران می کنند و باعث کم شدن سرعت و یا حتی خراب شدن کامپیوتر شما می شود. در زیر به چند روش جلوگیری از خطرات Spyware اشاره شده است.

● مرحله 1 : نرم افزار خود را به روز آوری کنید:
اگر از ویندوز XP استفاده می کنید یک روش جلوگیری از وجود خطرات Spyware اطمینان از به روز بودن تمام نرم افزار است ابتدا از طریق Windows Update مطمئن باشید که تمام اصلاحیه های ویندوز را دریافت کرده اید و وضعیت اتوماتیک به روزآوری اصلاحیه ها را انتخاب کنید.

● مرحله 2: تنظیم کردن پارامترهای مرورگر اینترنت:
قسمت امنیتی Internet Explorer را به گونه ای تنظیم کنید که نحوه دریافت و مقدار دسترسی به اینترنت را به خوبی کنترل نماید. اگر از ویندوز XP یا SP2 استفاده کنید مرورگر اینترنت شما به اندازه کافی در مقابل Spyware محافظت شده است.
برای بررسی وضعیت فعلی امنیتی مرورگر اینترنت خود Option های IE بررسی کنید.

● مرحله3: از یک فایروال استفاده کنید:
با توجه به اینکه اغلب Spyware ها به همراه برنامه های مورد نیاز شما نصب می شوند نصب یک دیواره آتش ضروری است. این عمل باعث می شوند هکر ها نتواند به راحتی در سیستم شما نفوذ کنند.برنامه های  فایر وال زیادی در این زمینه وجود دارن که می توانید از آنها استفاده کنید.

● مرحله 4: دریافت فایلهایی که به سلامت آنها مطمئن هستید.
برای محافظت مناسب از کامپیوتر خود را مقابل Spyware رعایت چند نکته ضروری است:
تمام اخطارهای امنیتی وتوافق های مربوط به مجوز شرایط اختصاصی سازی نرم افزاری را که نصب می کنید به دقت بخوانید و بعد قبول کنید.
برای بستن یک پنجره که باز شده هیچگاه کلید های "OK" و یا "Agree" را نزنید بلکه علامت X قرمز رنگ را انتخاب کنید.
تا آنجا که امکان دارد از نصب برنامه های به اشتراک گذاری موسیقی و فیلم مجانی خوداری کنید مگر اینکه مطمئن باشید تمام اطلاعات لازم نصب نرم افزار را می دانید.  

توصیه هایی برای پیشگیری از آلوده شدن کامپیوتر به Spyware

علاوه بر استفاده خوب و مؤثر از آنتی ویروس ها، کاربران اینترنت برای کاهش خطرات ناشی از بدافزارها باید برخی عادت های اینترنتی خود را نیز کنار بگذارند.

این واقعیت که نود درصد کامپیوتر ها آلوده به Spyware هستند، نشان دهنده میزان تاثیر گذاری و سماجت بیش از اندازه این نوع بد افزار است که از هر رخنه و سوراخ کوچکی برای ورود به کامپیوتر استفاده می کند. به همین دلیل تنها راه پیشگیری از ابتلای به آنها محافظت تمام عیار از کامپیوتر است.

پایه و اساس مقابله مؤثر با spyware ها استفاده از راه حل های مناسب تکنیکی است؛ شیوه هایی که در آن پیشگیری و درمان هر دو لحاظ شده باشد. با این وجود مسئله دیگری که تاثیر مستقیم و قابل توجهی در احتمال آلوده شدن سیستم دارد عادت های کاربران اینترنتی است. با در نظر گرفتن این موضوع راهکار های عملی زیر توصیه می شود تا کاربران بیش از پیش کامپیوترشان را در برابر این نوع بدافزار محافظت کنند:

1. از آنجا که بسیاری از spyware ها با بهره گیری از بخش های آسیب پذیر نرم افزارها وارد سیستم می شوند، نصب آخرین وصله های امنیتی نرم افزار که معمولا در سایت اینترنتی مربوط به آن در اختیار کاربران قرار می گیرد، بسیار ضروری است.

2. قبل از نصب و استفاده از نرم افزار شرایط کار با آن را به دقت بخوانید. برخی از نرم افزار های رایگان یا مدت دار همراه با نرم افزار مربوطه انواع مختلفی از spyware ها را نیز روی سیستم نصب می کنند. (در ازای استفاده مجانی از نرم افزار این spyware ها اطلاعات قابل استفاده کاربر را برای شرکت سازنده ارسال می کنند.)

3. هنگام وارد کردن آدرس اینترنتی در مرورگر خود کاملا دقت کنید. بسیاری از سازندگان spyware ها از صفحات اینترنتی با آدرس مشابه سایت های مشهور برای قالب کردن بدافزار های خود استفاده می کنند. (googkle.com یکی از مثال های واقعی این نوع سوء استفاده است.)

4. از برنامه های غیر قانونی که معمولا به صورت رایگان در اینترنت ارائه می شود استفاده نکنید، همین طور از برنامه های ارائه دهنده موسیقی و فیلم مجانی. صرف نظر از غیر قانونی بودن آنها، این برنامه ها معمولآ سرشار از انواع بدافزار ها از جمله spyware ها هستند.

5. از سایت های زیرزمینی دوری کنید. (سایت هایی که به داونلود غیرقانونی فایلها، ابزار و روش های هک کردن و ... مربوط می شود.) نه تنها بسیاری از این سایت ها در واقع فقط به منظور داونلود اتوماتیک spyware ها طراحی می شوند، بلکه ممکن است حاوی نرم افزار هایی باشند که پس از نصب شدن روی سیستم انواع و اقسام بدافزار را راهی کامپیوتر کند.

لوئیس کورونس، مدیر PandaLabs در این باره می گوید: برای محافظت در برابر spyware ها مهمترین مسئله این است که آنتی ویروس مناسبی داشته باشید که بتواند spyware های شناخته شده و ناشناخته را از کار بیندازد. اما یادتان باشد که هیچ آنتی ویروسی بدون خطا نیست و به همین دلیل شیوه استفاده کاربران از اینترنت نیز می تواند در کاهش شانس بدافزارها برای نفوذ به سیستم مؤثر باشد. همان طور که هیچ راننده عاقلی، هر چقدر هم که سیستم های امنیتی اتومبیلش پیشرفته باشد، با سرعت 200 کیلومتر در ساعت یک دفعه دور کامل نمی زند، هیچ کاربر با هوشی با تصور امن بودن سیستمش، در سایت های آلوده و خطرناک گشت و گذار نمی کند.