بررسی احتمال نابودی حیات در کره زمین، بر اثر برخورد شهاب سنگ

با گذشت چند هفته از انفجار شهاب سنگی کوچک در آسمان روسیه، هنوز هم در محافل علمی صحبت از این برخورد است. این شهاب سنگ که تنها چند متر طول داشت بعد از عبور از جو زمین و در هنگام برخورد با اتمسفر متلاشی شد. موج صوتی ناشی از این انفجار باعث شکسته شدن شیشه ساختمان ها و زخمی شدن صدها نفر گردید. همچنین قطعات بسیار کوچکی از این شهاب سنگ بر زمین فرود آمد. خسارات ناشی از این برخورد، حدود 40 میلیون دلار برآورد شده است.

سوالی که این روزها مطرح است این است که آیا امکان پیش بینی چنین حوادثی از قبل وجود دارد؟

برای شهاب سنگ هایی با ابعاد چند متر (مشابه شهاب سنگی که وارد آسمان روسیه شد) عملا امکان پیش بینی برخورد وجود ندارد. چون این شهاب سنگ ها به قدری کوچک هستند که رصد آنها توسط دانشمندان ممکن نیست. و تا وقتی اتفاق نیفتند کسی از آنها با خبر نمیشود. جالب است بدانید که روزانه چندین شهاب سنگ کوچک (در ابعاد سانتی متری) وارد جو زمین میشوند. ولی در هنگام برخورد با جو زمین آنقدر متلاشی میشوند که چیزی جز غبار از آنها باقی نمیماند.

در مورد شهاب سنگ های چند متری، واقعا راهی برای پیش بینی و آمادگی برای برخورد وجود ندارد. ولی جای شکرش باقی است که آنها به ندرت به سمت کره خاکی مان می آیند. احتمال اینکه شخصی توسط یک سنگ آسمانی کشته شود، 1 به 250 هزار است. برای آنکه دید بهتری پیدا کنید، اشاره می کنیم که چنین احتمالی کمتر از احتمال مرگ به واسطه وقوع زلزله، توفان، سیل، تصادف، سقوط هواپیما، و حتی صاعقه است.

اکثر سنگ های آواره فضایی، حتی قبل از اینکه به زمین نزدیک شوند در جو زمین می سوزند و به غبار تبدیل میشوند. و برخی دیگر هم در اقیانوس یا دشت یا کوه ها که مناطقی بدون سکنه اند فرود می آیند.

در طول 4 میلیارد سال عمر زمین، سیاره ما میلیون ها بار مورد اصابت این گلوله های سرگردان قرار گرفته که بسیاری از آنها بزرگتر از 1 کیلومتر و قادر به ایجاد ویرانی های بزرگ بوده اند. ولی اکثر این سنگ های بزرگ در دوران تولد زمین رخ داده اند. یعنی زمانی که منظومه خورشیدی ما جوان و پر از سنگ های سرگردان بوده.

به خاطر فعالیت های درونی زمین که منجر به بروز تغییرات گسترده در سطح پوسته آن شده، تنها حدود 160 منطقه برخورد بر روی چهره سیاره مان باقی مانده و توسط دانشمندان شناسایی شده است. و این روزها، دیگر انتظار برخوردهای خیلی بزرگ که تا چند میلیون سال قبل عادی بودند را نداریم.

اما در مورد شهاب سنگ های بزرگ که قطر آنها بیش از صد متر باشد، امکان مشاهده مسیر حرکت آنها و حتی پیش بینی امکان نزدیک شدن آنها به زمین وجود دارد. پروژه Near Earth Object ناسا یک جدول از شهاب سنگ های رصد شده و محاسبات مربوط به برخورد احتمالی آنها به زمین را تا 100 سال آینده در خود دارد. بر اساس پیش بینی های این پروژه، در حال حاضر هیچ یک از سنگ های کشف شده، دارای درجه خطر برخورد با زمین نیستند.


در این جدول می توانید خطرات و خسارات احتمالی ناشی از برخورد شهاب سنگ هایی با ابعاد مختلف را مشاهده کنید:

 

بنیاد علمی B612 هم که یک سازمان غیر انتفاعی و غیر دولتی است قصد ارسال یک تلسکوپ اختصاصی به فضا را دارد. و امیدوار است تا بتواند توسط آن تمام شهاب سنگ هایی را که قطری بیش از 30 متر داشته و می توانند خطرات بزرگی را برای ساکنان زمین به وجود بیاورند، قبل از نزدیک شدن به زمین رصد کند.

بررسی خسارات شهاب سنگی که در روسیه فرود آمد

چند هفته پیش، شهاب سنگ کوچکی وارد آسمان روسیه شد. این شهاب سنگ بعد از برخورد با اتمسفر زمین قطعه قطعه شده و قطعات آن با زمین برخورد کرد. علاوه بر این، موج صوتی عظیم ناشی از برخورد این شهاب سنگ با اتمسفر، باعث شکسته شدن شیشه های منازل در قلب روسیه شد.

این حادثه موجب تخریب چندین ساختمان و مجروح شدن چند صد نفر گردید. این در حالی بود که شاهدان عینی، وقوع این حادثه را شبیه به برخورد هواپیمایی غول آسا با زمین دانسته اند. البته حادثه‌دیدگان این شهاب‌باران، در اثر اصابت قطعات شیشه و مصالح ساختمانی زخمی شده‌اند نه برخورد مستقیم اجرام آسمانی. حالا موضوع سقوط شهاب سنگ در روسیه زنگ خطری را به صدا درآورده است. سوال اینجاست که آیا می‌توان در آینده از بروز چنین فجایعی جلوگیری نمود؟

تنها چیزی که ساکنان منطقه‌ی چلیابینسک در مرکز روسیه برای روز جمعه خود انتظارش را نداشتند مشاهده‌ی بارش «گلوله‌ی بزرگ آتشین از آسمان» بود. شهاب‌سنگی که به تعدادی از ساختمان‌های این شهر صنعتی آسیب رساند و بعضی را روانه‌ی مراکز درمانی کرد. حوادث ناشی از برخورد این شهاب سنگ با جو زمین، نزدیک به هزار نفر را زخمی و مجروح کرد که اغلب آنها سرپایی مداوا شدند.

حالا پرسش این است که چرا سامانه‌های پیشرفته‌ دفاع هوایی روسیه در این مورد به کار گرفته نشده‌اند؟ و آیا اساساً چنین سیستم‌هایی می‌توانند خطرات مشابه آینده را برطرف کنند یا خیر؟ حقیقت آن است که سامانه‌های کنترل و هشدار هوایی در مقابل یورش شهاب‌سنگ‌ها بی‌فایده هستند و نمی‌توان چنین سیستم‌هایی را برای مقابله در برابر خشم آسمان به کار گرفت.

برایان ویدن (Brian Weeden) از بنیاد زمین امن که کاپیتان اسبق و متخصص موشکی فرماندهی هوا فضای ارتش ایالات متحده نیز هست، معتقد است که دلیل این امر در واقعیات فیزیکی نهفته است. از آنجایی که اجرام فضایی همانند زمین به دور خورشید می‌گردند، گاهی از اوقات در مسیر چرخش زمین قرار می‌گیرند. سپس مثل گلوله‌های آتشین به اتمسفر وارد شده و با زمین برخورد می‌کنند.

ماهیت حرکتی این اجرام شباهتی به پرواز هواپیماها یا موشک‌های دست‌ساخته‌ی بشری ندارد، به همین دلیل سامانه‌های دفاع هوایی در مهار آنها کاری از پیش نمی‌برند. در واقع شلیک به سوی شهاب‌سنگ‌ها نه تنها از سرعت آنها نمی‌کاهد، بلکه مسیر حرکتشان را نیز تغییر نمی‌دهد و در بهترین حالت، پرتاب موشک تنها می‌تواند تا حدود بسیار کمی آنها را منحرف کرده یا شهاب‌سنگ‌ها را به قطعات کوچک تری خرد کند. که با همان سرعت سرسام‌آور به سوی زمین حرکت کرده و می‌توانند به مراتب برای ساکنین زمین خطرناک‌تر باشند.

وی همچنین می‌افزاید حتی اگر در موردی خاص لازم باشد که به شهاب‌سنگی آسمانی شلیک شود، سامانه‌های دفاع هوایی ما قادر به این کار نیستند!

چرا؟ توجه داشته باشید که برای نمونه، همین شهاب سنگی که چند هفته پیش به قلب روسیه اصابت کرد سرعتی بالغ بر 100 هزار کیلومتر بر ساعت داشت، این در حالی است که هواپیمای پیشرفته‌ای چون بوئینگ 747 تنها می‌تواند 913 کیلومتر بر ساعت حرکت کند. و تا ما بخواهیم به خود بجنبیم و موشکی را حواله‌ی شهاب‌سنگ کنیم، آن سنگ به زمین برخورد کرده و همه‌چیز تمام شده است.

جالب اینجاست که گاه حتی سامانه‌های فوق پیشرفته‌ ما انسان‌ها قادر به تشخیص چنین برخوردهایی نیست. در حال حاضر تلسکوپ‌های فضایی تنها می‌توانند شهاب‌سنگ‌های غول‌پیکر را شناسایی کنند. در حالی که این شهاب سنک بسیار کوچک (حداکثر به اندازه یک اتومبیل) بود. و از طرف دیگر رادارهای نظامی و سامانه‌های ضد موشکی نیز فقط می‌توانند پرنده‌های دست‌ساخته‌های بشر (یعنی انواع هواپیما، چرخبال و انواع و اقسام موشک‌ها) را نشان دهند و برنامه‌ نرم‌افزاری‌شان قادر به تشخیص شهاب‌سنگ‌ها نیست.

از سوی دیگر شهاب‌سنگی که چند هفته پیش به روسیه اصابت کرد، ابعاد بسیار کوچکی داشت. به همین دلیل در شبکه‌های رهگیری شهاب‌سنگ‌ها که توسط ناسا، آژانس فضایی اروپا و تعدادی از علاقمندان آماتور شکل گرفته، قابل مشاهده نیست. این گروه ها بیشتر به دنبال شهاب‌سنگ‌های عظیم‌الجثه‌ای به اندازه‌ی کره ماه هستند و می‌کوشند تا خطر برخورد چنین اجرامی با زمین را محاسبه نمایند. در چنین فرایندی می‌توان تا چندین سال و حتی چند دهه پیش از وقوع فاجعه از آن اطلاع حاصل کرده و راه‌کاری برای فرار از آن پیدا نمود. به همین خاطر است که شهاب‌سنگ‌های کوچکی نظیر این مورد هرگز حتی برای دانشمندان جالب توجه هم نیست!

جنبه‌ امیدوار کننده‌ی داستان آن است که اغلب سطح زمین متشکل از اقیانوس‌ها، دریاها و مناطق خالی از سکنه است و در بیشتر موارد اصابت شهاب‌سنگ‌های کوچک و متوسط خطر زیادی را برای آدمی در پی ندارد. از سوی دیگر هر چه اندازه‌ شهاب‌سنگ‌ها کوچکتر باشد، احتمال برخورد آنها با زمین بیشتر است. همه این موارد دست به دست هم میدهند تا پیش بینی خاصی در مورد زمان و مکان برخورد این شهاب سنگ های کوچک با زمین انجام نشود.

جالب است بدانید که مجروحان حادثه اخیر، به طور مستقیم از این شهاب‌سنگ آسیب ندیده‌اند و به خاطر شکسته شدن شیشه منازل جراحاتی سطحی برداشته‌اند که اکثر آنها به طور سرپایی مداوا شده‌اند.

نکته دیگر اینکه برخورد این شهاب سنگ های کوچک فوایدی هم دارد! علاقمندان به داشتن این سنگ‌های آسمانی بسیار زیاد هستند و تعداد خرده سنگ های پیدا شده هم بسیار کم است، به همین خاطر شهاب‌سنگ‌ها بسیار قیمتی هستند و عده‌ای با یافتن و فروش آنها زندگی مرفهی را برای خود دست و پا کرده‌اند!

منبع: وب پارسی