آشنایی با تاریخچه ابداع و استفاده از Mouse

همه ما هر روز با ماوس سر و کار داریم مخصوصا اگر اهل کارهای گرافیکی یا بازی های رایانه ای باشیم بدون ماوس کارمان پیش نمی رود. اغلب ما ماوس را از زمانی که زیر آن غلتک داشت، می شناختیم، غلتک هایی که دائما کثیف می شدند و باید آنها را باز می کردیم و شست و شو می دادیم. اما زندگینامه ماوس به زمان هایی بسیار پیش از این بازمی گردد. بد نیست با سرگذشت پر فراز و نشیب آن آشنا شویم.

● ماوس های فوق سری!
طراحی ماوس به سال 1952 (معادل 1331 شمسی) بازمی گردد. در آن، سه نفر از اعضای نیروی دریایی سلطنتی کانادا در پروژه ای به نام DATAR موفق شدند وسیله ای را که کاربردی مشابه ماوس های امروزی داشت اختراع کنند. البته اختراع آنها هرگز ثبت نشد زیرا این کار به شکل پروژه نظامی محرمانه ای انجام شده بود.

● ... و ماوس اختراع شد
در سال 1963 (معادل 1342 شمسی) شخصی به نام داگلاس انگلبرت در انستیتو پژوهشی استنفورد بدون اطلاع از اقدام نیروی دریایی کانادا موفق شد پیش نمونه ای اولیه از ماوس را اختراع کند. او از همان ابتدا نام آن وسیله را ماوس (به معنای موش) گذاشت زیرا سیمی از پشت آن بیرون آمده بود که دم موش را تداعی می کرد. او هرگز موفق نشد از حق امتیاز ثابت این اختراع خود پولی به دست بیاورد زیرا پیش از اینکه این اختراع بتواند عملا در رایانه های شخصی مورد استفاده قرار بگیرد و همگانی شود، مدت قانونی حق امتیاز او سپری شده بود.
البته او بیکار ننشست و توانست با کامل کردن اختراع خود و ثبت کردن نسخه های تکمیل تر آن، پول خوبی به دست بیاورد. انگلبرت در سال 1970 نوعی دستگاه مکان نمایی مختصاتی ساخت و حق امتیاز آن را حدود 5/3 میلیون دلار فروخت.

● همتایان ناموفق ماوس
البته ماوسی که انگلبرت اختراع کرد تنها وسیله ای نبود که برای مکان نمایی اختراع شده بود. چندین وسیله مکان یاب دیگر هم ساخته شدند که اما هیچ یک نتوانستند موفقیت ماوس را به دست بیاورند. بسیاری از این اختراع های متفرقه امروزه برای ما بسیار خنده دار به نظر می رسند. مثلا یکی از این ابزارهای مکان نما به نوک بینی کاربر نصب می شد تا کاربر بتواند با حرکت دادن سر خود، مکانی را روی نمایشگر مشخص کند (کاربری را تجسم کنید که با این وسیله بخواهد پروژه ترسیم سه بعدی پیشرفته ای را در اتوکد، یا یک بازی رایانه ای پر جست و خیز را اجرا کند). همه این اختراع ها رقابت را به ماوس باختند زیرا کارکردن با ماوس بسیار آسان تر بود.

● ماوس ها در بازار
نخستین ماوسی که عملا ساخته شد، جسمی مکعبی از جنس چوب بود که دو چرخ دنده عمود بر هم در زیر آن تعبیه شده بود. چرخش هر چرخ، حرکت روی یک محور را تداعی می کرد و به این ترتیب، حرکت دایره ای چرخ ها به شکل حرکت مستقیم روی دو محور مختصات تفسیر می شد. طرحی که انگلبرت در آن زمان در سر داشت این بود که کاربر، ماوس را در یک دست بگیرد و در دست دیگرف وسیله ای با پنج دکمه برای ارسال دستورات به رایانه وجود داشته باشد.
در سال 1968، چند هفته پیش از اینکه انگلبرت طرح اولیه ایده خود را آماده کند، شرکت آلمانی تلفنکن نوعی ماوس را که با غلتکی کروی کار می کرد ساخت و به همراه رایانه های تلفنی به بازار عرضه کرد. برخی از مدل های این ماوس که در سال 1972 تولید شده بودند هنوز موجود هستند و به خوبی نگهداری شده اند.

در سال 1981 مجموعه دیگری از ماوس ها به عنوان وسیله مکان نما همراه با رایانه های شخصی زیراکس 8010 عرضه شدند. در آن زمان هنوز کاربرد ماوس چندان برای کاربران آشکار نبود، تا اینکه رایانه های مکینتاش شرکت اپل همراه با ماوس های مدل لیزا پا به عرصه گذاشتند. در سال 1984 یکی از ستون نویس های رایانه های شخصی به نام جان دورژاک درباره کاربرد ماوس چنین نوشت: «هنوز هیچ مدرکی از اینکه مردم دلشان بخواهد از این چیزها استفاده کنند وجود ندارد.»

● ماوس های نوری هم آمدند
شاید گمان کنید که سر و کله ماوس های نوری در همین چند سال اخیر پیدا شده و اثری از آنها در دهه های گذشته نبوده است. اگر این طور باشد، حدس تان نادرست است زیرا ابداع طرح اولیه این ماوس ها به سال 1980 (معادل 1359 شمسی) بازمی گردد. یعنی به همان دورانی که هنوز حتی ماوس های غلتکی برای کاربران رایانه ناآشنا و نامانوس بودند.
در آن سال، دو مخترع به طور جداگانه طرح دو نوع از ماوس های نوری را مطرح کردند. در برخی از این ماوس ها از LED هایی با نور فروسرخ به همراه چهار حسگر که در جهات مناسب قرار می گرفتند استفاده می شد. برخی دیگر از این ماوس ها، ازجمله آنهایی که شرکت زیراکس به فروش رساند، حسگر نور مرئی 16 پیکسلی داشتند. این دو نوع ماوس ساختار و کارکردی کاملا متفاوت از ماوس های مختصاتی عادی داشتند.

● ماوس های لیزری
در ماوس های لیزری به جای LED از دیود لیزری فروسرخ استفاده می شود. در سال 1988 شرکت سان مایکروسیستمز نوعی ماوس لیزری را به همراه سرورها و رایانه های حرفه ای خود عرضه کرد اما ماوس های لیزری تا سال 2004 به بازار عمومی راه نیافت. در این سال، شرکت لاجیتک موفق شد ماوس لیزری مدل MX1000 خود را معرفی کند. در این ماوس از باریکه لیزر فروسرخ کوچکی استفاده شده بود و با ظرافتی که داشت، دقت ماوس را بسیار افزایش می داد. در آگوست سال 2009 شرکت لاجیتک یک بار دیگر پیشقدم شد و ماوس لیزری جدیدی با دو باریکه لیزر را عرضه کرد که دقت در آن بازهم بالاتر رفته بود.

معرفی انواع Mouse و کارکرد آنها

ماوس جزو تجهیزات ورودی رایانه به شمار می‌آید. حدود 24 سال است که کاربران رایانه از ماوس استفاده می‌کنند و امروزه ماوس جایگاه ویژه‌ای در دنیای رایانه دارد، زیرا که با کمک این وسیله استفاده از سیستم رایانه براحتی انجام می‌شود. این وسیله 2 دکمه دارد و با کابل به رایانه متصل می‌شود، البته دکمه سوم یا وسط در بعضی ماوس‌ها وجود دارد که اسکرول نامیده می‌شود که باعث راحتی و کاهش حرکت دست در هنگام گردش در وب می‌شود. ماوس می‌تواند کلیک کند، بچرخد، تشخیص دهد و اطلاعات مورد نیاز را برای رایانه ارسال کند.

در سیستم‌های اولیه نیازی به ماوس احساس نمی‌شد چون رایانه‌های آن زمان بیشتر شبیه دستگاه‌های تایپ بودند و اطلاعات از طرقی دیگر وارد ‌آنها می‌شد. بعدها از مدادهای نوری به عنوان یک دستگاه اشاره‌ای استفاده شد. به تدریج جوی استیک و دستگاه‌هایی مشابه در این خصوص رایج شدند.
ماوس اولین بار به همراه رایانه‌های مکینتاش عرضه شد، وسیله‌ای کوچک که فضای زیادی را اشغال نمی‌کند.

کارکرد انواع ماوس:
مهم‌ترین هدف ماوس، تبدیل حرکت دست به سیگنال‌هایی است که رایانه می‌تواند آنها را تشخیص دهد و از آنها استفاده کند. در حقیقت ماوس حرکات دست ما را برای رایانه ترجمه می‌کند. ماوس به صورت مکانیکی حرکت می‌کند و یک سیستم نوری تعداد پالس‌های نوری را می‌شمارد. ماوس‌های معمولی یک‌ گوی چرخان دارند که زمانی که ماوس حرکت می‌کند این گوی می‌چرخد. این گوی آهنی یا سربی است که روی آن یک لایه پلاستیکی با اصطکاک بالا پوشیده شده است. این گوی با حرکت روی سطح، دو چرخ را به چرخش در می‌آورد که یکی حرکت در راستای افقی و دیگری عمودی را کشف می‌کنند و هر کدام به یک حسگر مربوط می‌شوند که آن حسگرها حرکت این دو چرخ را به سیگنال دیجیتال تبدیل می‌کنند. این حسگرها نوعی حسگر مادون قرمز هستند که با یک کد کننده یا encoder در رابطه هستند. با رشد فناوری‌های زیاد در زمینه‌های مربوط به ماوس، ماوس‌های نوری مطرح شدند.

ماوس‌های نوری در هر محل صافی قابل استفاده هستند و همچنین یک LED‌ قرمز رنگ درون آنها وجود دارد که موجب می‌شود نور درون یک حسگر CMOS بتابد. این ماوس‌های نوری نسبت به ماوس‌های معمولی دوام بیشتری دارند و احتمال خرابی در آنها کمتر است زیرا که گرد و غبار و آلودگی‌های اطراف داخل سیستم نمی‌شود و همچنین دقت بالاتری نسبت به ماوس‌های معمولی دارند و در هر سطحی حرکت می‌کنند و نیازی به ماوس پد هم ندارند. ماوس‌ها در اندازه‌های متفاوتند که امروزه ماوس‌ها را بسیار کوچک‌تر می‌سازند.

تاکنون در دنیای رایانه، ماوس‌های عجیبی مانند: ماوس بندانگشتی، ضد لرزش، خورشیدی، تخت، تاشو، چرمی و... دیده‌ایم که نشانگر تنوع در دنیای ماوس است.
اغلب ماوس هنگامی که رایانه روشن است مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی گاهی برای روشن کردن رایانه نیز از آن استفاده می‌کنند. شما میتوانید از طریق تنظیمات بایوس مشخص کنید که ماوس حتی در زمانی که کامپیوتر خاموش است آماده دریافت فرمان باشد. مثلا با دابل کلیک کردن سیستم روشن شود.

ماوس‌های نوری گاهی به درستی عمل نمی‌کنند، علت چیست؟
ماوس‌های نوری به جای گوی یک حفره دارند که در آن حفره یک لنز نورانی وجود دارد. درون ماوس‌‌های نوری یک دوربین دیجیتال وجود دارد که به محض مشاهده سطح از آن عکس می‌گیرد یعنی با هر حرکت صدها عکس از یک سطح گرفته و به رایانه ارسال می‌شود، به همین دلیل اگر ماوس نوری را روی یک سطح صاف و یک رنگ مثل کاغذ سفید یا شیشه حرکت دهید به خوبی عمل نمی‌کند، زیرا که همه تصاویر شبیه هم هستند و مکان‌ نما حرکتی را حس نمی‌کند.