راهنمای انتخاب و خرید مادر برد (Mother Board)

انتخاب مادربرد ، یکی از تصمیمات مهم در زمان تهیه و یا ارتقاء یک کامپیوتر است. انتخاب فوق ، علاوه بر تاثیر مستقیم بر عملکرد فعلی سیستم ، بیانگر انعطاف سیستم در زمان ارتقاء نیز می باشد. قابلیت های فعلی یک کامپیوتر و پتانسیل های ارتقاء آن در آینده ، جملگی به نوع مادربرد انتخابی بستگی خواهد داشت. امروزه بر روی مادربردها ، پورت های پیشرفته ای نظیر (Fireware (IEEE 1394 و یا USB 2.0 و حتی کارت های (تراشه) صدای شش کاناله و کنترل های RAID وجود داشته که می توان از آنان در زمان ارتقاء سیستم و بدون نیاز به نصب امکانات جانبی دیگر، استفاده بعمل آورد.

درزمان انتخاب یک مادربرد همواره سوالات متعددی در ذهن تهیه کننده (خریدار) مطرح می گردد: مادربردها چگونه با یکدیگر مقایسه می گردند؟ پارامترها ی سنجش و وزن هر کدام چیست؟ (پردازنده ها ، نوع تراشه ها ، نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی). معیار انتخاب یک مادربرد چیست ؟ Chip set های یک مادربرد بیانگر چه واقعیت هائی می باشند ؟ امکانات یک مادربرد چه تاثیراتی را در حیات فعلی و آتی سیستم بدنبال خواهد داشت؟ میزان کارایی و کیفیت یک سیستم تا چه میزان وابسته به پتانسیل های مادربرد می باشد؟ موارد فوق ، نمونه سوالاتی است که در زمان انتخاب یک مادربرد در ذهن تهیه کنندگان مطرح می گردد. در این مقاله در سایت سرزمین دانلود  قصد داریم به برخی از پرسش های متداول در زمینه انتخاب یک مادربرد پاسخ داده و از این رهگذر با ضوابط و معیارهای انتخاب صحیح یک مادربرد بیشتر آشنا شویم.

● جایگاه مادربرد:
مادربرد ، پردازنده و حافظه سه عنصرحیاتی در کامپیوتر بوده که در زمان انتخاب مادربرد، سرنوشت پردازنده و حافظه نیز بنوعی رقم خواهد خورد. انتخاب مناسب یک مادربرد از جمله تصمیمات مهمی است که دامنه آن گریبانگیر تجهیزات سخت افزاری دیگر نیز خواهد شد. انتخاب یک مادربرد قدیمی و از رده خارج (ولو اینکه در حال حاضر پاسخگوی نیازها و خواسته ها باشد) می تواند زمینه بروز مسائل متعددی در ارتباط با ارتقاء و افزایش توان عملیاتی کامپیوتر در آینده را بدنبال داشته باشد. فراموش نکنیم ما کامپیوتر را نه بخاطر خود بلکه بخاطر اجرای برنامه ها (در حال حاضر و آینده) تهیه می نمائیم.

● ویژگی های مهم:
از مهمترین ویژگی های مرتبط با مادربرد، می توان به موارد زیر اشاره نمود :

Chip Set مادربرد: عملیاتی حیاتی و مهم نظیر روتینگ داده از هارد دیسک به حافظه و پردازنده را انجام و این اطمینان را بوجود می آورد که تمامی دستگاههای جانبی و کارت های الحاقی ، قادر به گفتگو (ارتباط) با پردازنده می باشند. تولید کنندگان مادربردها ، با افزدون چیپ ست های متفاوت بر روی مادر برد تولیدی خود نظیر کنترلر RAID و پورت های Fireware ، قابلیت ها ی مادربرد تولیدی خود نسبت به سایر محصولات مشابه را نشان می دهند.

چیپ ست های موجود بر روی یک مادربرد ، باعث اعمال محدودیت در رابطه با انتخاب نوع پردازنده ، حافظه و سایر تجهیزات جانبی دیگر نظیر کارت گرافیک ، کارت صدا و پورت های USB 2.0 می گردد. (برخی از امکانات فوق نظیر کارت صدا ، می تواند بعنوان پتانسیل های ذاتی همراه مادربرد ارائه گردد). اغلب مادر بردهائی که از یک نوع مشابه Chip set استفاده می نمایند ، ویژگی های متعارفی را به اشتراک گذاشته (به ارث رسیده از Chip set) و کارآئی آنان در اکثرموارد مشابه می باشد. آگاهی از نوع پردازنده ، حافظه ، سرعت کنترل کننده IDE ، کارت گرافیک و صدا ، می تواند کمک مناسبی در خصوص انتخاب مادربرد را ارائه نماید (خصوصا" در مواردیکه از Chip set مشابه استفاده می گردد).

● پردازنده : تولید کنندگان مادربرد در برخی حالات ، فهرست مادربردهای تولیدی خود را بر اساس نوع سوکتی که مادربرد حمایت می نماید ، ارائه می نمایند. مثلا" سوکت 478 برای P4 و سوکت A برای Athlon. در اکثر کاربردهای تجاری ، کاربران تفاوت مشهودی را در ارتباط با سرعت بین دو پردازنده Athlon و P4 مشاهده نمی نمایند در حالیکه ممکن است تفاوت قیمت آنان مشهود باشد. به هرحال نوع و سرعت پردازنده ای که می تواند همراه یک مادر برد استفاده شود ، یکی از نکات مهم در رابطه با انتخاب مادربرد است.

● حافظه : امروزه اکثر مادربردها از حافظه های SDRam DDR) Double Date Rate) استفاده می نمایند. البته هنوز مادر بردهائی نیز وجود دارد که از RDRAM یا Rambus استفاده می نمایند. (تعداد این نوع از مادربردها اندک است). حافظه های DDR دارای سرعت های مختلفی بوده و پیشنهاد می شود که سریعترین نوعی را که مادربرد حمایت می نماید ، انتخاب گردد. تولید کنندگان مادربرد ،حافظه های DDR را بر اساس سرعت Clock و یا پهنای باند تقسیم می نمایند.

بردهایی که از RDRAM استفاده می نمایند دارای Chip set اینتل 850 یا 850E می باشند. این نوع از حافظه ها (RDRAM) می بایست بمنظور افزایش کارآئی ، بصورت زوج بر روی مادربرد استفاده شده و اسلات های خالی توسط CRIMM تکمیل (پر) گردند. حافظه ها ی RDRAM، قادر به تامین پهنای باند بالای مورد نیاز برنامه هائی با حجم عملیات سنگین در ارتباط با حافظه، می باشند.(برنامه های ویرایش فیلم های ویدیوئی و یا بازیهای سه بعدی گرافیکی). قیمت حافظه های RDRAM نسبت به حافظه های DDR دو برابر است. حافظه های RDRAM در حال حاضر با دو سرعت متفاوت ارائه می گردند : PC800 و PC1066. در صورت انتخاب پردازنده ای از نوع P4 که بر روی BUS با سرعت 533 مگاهرتز اجراء می گردد، سرعت بیشتر پردازنده معیار اصلی انتخاب قرار گیرد. در زمان انتخاب حافظه ، می بایست تعداد سوکت های DIMM و RIMM موجود بر روی مادربرد بهمراه حداکثر حافظه قابل نصب بر روی آن دقیقا" بررسی گردد.

● صدا و گرافیک : اکثر مادربردهای موجود دارای کارت صدا بوده و بندرت می توان مادربردی را یافت که فاقد این قابلیت باشد. آخرین مدل مادر بردها دارای چیپ ست دیجیتالی صدای 6 کاناله بوده که برای بازی ها و فایل های MP3 مناسب تر می باشد. در صورتیکه قصد نصب یک کارت صدا بر روی مادر برد بمنظور افزایش کیفیت صدا وجود داشته باشد ، می توان با استفاده از Jumper و یا BIOS سیستم ، کارت صدای موجود بر روی مادربرد (OnBoard) را غیر فعال و از کارت صدای مورد نظر خود استفاده نمود. در صورتیکه بخواهیم از بازی های کامپیوتری استفاده نمائیم که دارای گرافیک سه بعدی می باشند ، می بایست کارت گرافیک موجود بر روی مادربرد را غیرفعال و یک کارت گرافیک متناسب با نوع نیاز را بر روی مادر برد نصب نمود. در این رابطه لازم است به این نکته دقت شود که مادربرد انتخابی دارای اسلات AGP باشد. امروزه اکثر کارت های گرافیکی موجود از اسلات AGP بمنظور ارتباط با کامپیوتر استفاده می نمایند.

● نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی : اکثر مادربردها، با استفاده از یک کنترلر IDE از درایوهای ATA/100 یا ATA/133 پشتیبانی می نمایند. بر اساس مطالعات انجام شده، تفاوت بین دو استاندارد فوق ، بسیار ناچیز بوده و این امر نمی تواند تاثیر چندانی در رابطه با انتخاب یک مادربرد را داشته باشد. انتخاب مادربردهایی که توانایی پشتیبانی از RAID را دارند بسیار حائز اهمیت است. با استفاده از کنترلر فوق ، می توان بر روی یک کامپیوتر از دو هارددیسک بطور همزمان استفاده نمود. بدین ترتیب ، اطلاعات بر روی دو هارددیسک ذخیره و در صورت خرابی یک هارد دیسک ،می توان از هارددیسک دیگر استفاده نمود. (تهیه یک کنترلر RAID بتنهائی مقرون بصرفه نبوده و لازم است درزمان انتخاب ، مادربردی برگزیده شود که از RAID حمایت می نماید).

● ارتباطات (اتصالات) : اکثر مادربردها دارای پورت هایی نظیر : اترنت، USB2.0 و FireWire می باشند. برخی از مادربردهای جدید ، دارای امکاناتی بمنظور خواندن Flash Memory می باشند. اخیرا" مادر بردهایی به نام Legacy free مطرح شده اند که نیازی به پورت های جداگانه نداشته و تمامی پورت ها بطور مختصر در یک پورت تعبیه شده اند.

● تشریح مشخصات:
در اکثر موارد تهیه یک مادربرد جدید همراه با خرید پردازنده و حافظه اصلی نیز می باشد. بدین دلیل لازم است بررسی لازم در خصوص تاثیر این قطعات بر کارآئی مادربرد نیز مورد بررسی و توجه قرار گیرد. فراموش نکنیم که همواره پردازنده های جدید و با سرعت بالا دارای قیمت بمراتب بالاتری نسبت به نمونه های قبل از خود بوده و در صورتیکه ضرورتی به استفاده از پردازنده های جدید ، سریع و در عین حال گران وجود ندارد ، می توان با توجه به نوع نیاز خود از پردازنده های دیگر (با سرعت کمتر نسبت به آخرین مدل های موجود) که با مادربرد انتخابی نیز مطابقت می نمایند، استفاده نمود.

یکی از اجزاء مهم هر مادربرد ، Chipset می باشد که اطلاعات متنوعی را در ارتباط با توانائی مادربرد مشخص می نماید. نوع پردازنده و حافظه ای که مادربرد می تواند حمایت نماید ، برخاسته از نوع Chip set یک مادربرد است. در برخی حالات نوع Chip set موجود بر روی یک مادربرد ، بیانگر نوع پورت های صدا، ویدئو و کارت شبکه نیز می باشد (عناصر فوق بصورت onboard بر روی مادربرد تعبیه می شوند). در زمان انتخاب یک مادربرد لازم است به این نکته دقت شود که تفاوت بسیار بالائی بین مادربردها از لحاظ قیمت وجود نداشته و می توان با در نظر گرفتن تمامی جوانب مادربردی را انتخاب نمود که دارای امکانات جانبی نظیر کارت شبکه و کنترلر RAID باشد. (تفاوت قیمت بین این نوع از مادربردها با مادربردهائی که فاقد امکانات فوق ، می باشند زیاد نمی باشد).


پارامترهای زیر را می توان در زمان انتخاب یک مادربرد در نظر گرفت :

● حمایت از پردازنده :

ـ حداقل : قادر به حمایت از پردازنده های رایج نمی باشد.

ـ پیشنهادی : قادر به حمایت از پردازنده های AMD و یا اینتل باشد.

ـ حداکثر : قادر به حمایت از پردازنده های AMD و یا اینتل باشد.

توانائی مادربرد انتخابی در رابطه با حمایت از پردازنده های موجود ، یکی از تصمیمات مهم در زمینه انتخاب یک مادربرد است (حمایت ازپردازنده های خانواده AMD و یا اینتل).


● نوع حافظه :

ـ حداقل : DDR 200/266

ـ پیشنهادی : DDR266/333 یا PC800/1066 Rambus

ـ حداکثر : DDR333/400 یا PC 1066 Rambus

نوع و سرعت حافظه ای که بهمراه یک مادربرد نصب می گردد ، تاثیر مستقیمی بر کارآئی و در عین حال قیمت یک کامپیوتر دارد. حافظه های Rambus ، قابل استفاده بر روی تعداد اندکی از مادربردها بوده و قیمت آنان بمراتب بیشتر از حافظه های SDRAM می باشد.


● اتصالات جانبی :

ـ حداقل : USB 1.1

ـ پیشنهادی : USB 2.0 در صورت امکان FireWire

ـ حداکثر : USB 3.0 و FireWire

در صورتیکه تصمیم به تهیه تجهیزات جانبی نظیر چاپگر، دوربین های دیجیتال و درایوهای خارجی CD RW وجود داشته باشد (درآینده) ، پیشنهاد می گردد مادربردی تهیه گردد که دارای پورت های USB2.0 و Firewire باشد.


● عناصر مجتمع و پیوسته :

ـ حداقل : کارت صدا

ـ پیشنهادی : کارت صدای دیجیتالی، کارت شبکه و در صورت امکان پشتیبانی ازویدئو

ـ حداکثر : کارت صدای دیجیتالی و کارت شبکه

اکثر مادربردها دارای امکانات از قبل تعبیه شده ای در رابطه با کارت صدا می باشند (Onboard). در مادربردهای پیشرفته تر امکانات لازم در خصوص کارت های صدای 6 کاناله دیجیتال و کارت شبکه نیز پیش بینی شده است. برخی از مادربردها دارای تراشه های لازم بمنظور حمایت از گرافیک بوده که که باعث کاهش هزینه ها خصوصا" در رابطه با کاربرانی می گردد که نوع استفاده آنان از کامپیوتر ، ضرورت وجود کارت های گرافیک قدرتمند را کم رنگ می نماید.


● نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی :

ـ حداقل : ATA /100

ـ پیشنهادی : ATA/133 در صورت امکان RAID

ـ حداکثر : ATA/133. RAID در صورت امکان Serial ATA

سرعت اینترفیس هارد دیسک و سایر دستگاههای IDE استفاده شده را مشخص می نماید. استاندارد جدید Serial ATA در مادربردهای جدید استفاده می شود (افزایش سرعت اینترفیس). برخی از مادربردها امکان استفاده از RAID را فراهم می نمایند. در چنین مواردی می توان از دو هارددیسک در یک سیستم استفاده بعمل آورد. بدین ترتیب کارآئی سیستم افزایش و در مواردیکه یکی از هارددیسک ها با مشکل مواجه شود ، امکان استفاده از هارد دیسک دوم وجود خواهد داشت.


● نکاتی دررابطه با تهیه مادربرد:

● بررسی Chip sets: تولید کنندگان متعددی اقدام به تولید Chip set می نمایند. شرکت هائی مانند Intel ، Via ، SIS، و NVida اکثر چیپ های موجود در بازار را تولید نموده و می توان تمامی آنان را به دو گروه عمده تقسیم نمود: چیپ هائی که از پردازنده های اینتل حمایت می نمایند و چیپ هائی که از پردازنده های AMD پشتیبانی می نمایند. Chip sets ، مشخص کننده نوع حافظه ، سرعت پردازنده و نوع تجهیزات جانبی نظیر صدا و ویدئو می باشد که مادربرد قادر به حمایت از آنان می باشد.

● عدم تهیه سریعترین پردازنده : تهیه سریعترین پردازنده موجود، مستلزم پرداخت هزینه بالائی خواهد بود. سرعت آخرین پردازنده با یک و یا دو مدل پائین تر، تفاوت محسوسی نخواهد داشت.

● تهیه سریعترین حافظه ای که ماربرد قادر به حمایت از آن می باشد : تفاوت مشهودی در ارتباط با کارآئی سیستم و در مواردیکه از حافظه های با سرعت پائین تر استفاده می شود ، وجود نخواهد داشت ولی در صورتیکه تصمیم به افزایش حافظه در آینده گرفته شود ، پیدا نمودن حافظه ای با همان ظرفیت بسیار راحت تر خواهد بود (با توجه به این واقعیت که ممکن است در زمان افزایش حافظه ، پیدا نمودن حافظه های قدیمی مشکلات خاص خود را دارا باشد).

● توجه به بروز برخی از مشکلات مرتبط با کارت های گرافیک همراه مادربرد:  چیپ ست هائی که امکانات گرافیک را بهمراه مادربرد ارائه می نمایند (Onboard) ، بخشی از حافظه سیستم را جهت ذخیره اطلاعات گرافیکی ، استفاده نموده که همین موضوع می تواند کاهش کارآئی سیستم را بدنبال داشته باشد. پیشنهاد می گردد در صورت تهیه مادربردی با قابلیت فوق ، چیپ گرافیکی آنرا غیر فعال و از یک کارت گرافیکی ارزان قیمت استفاده گردد. درصورتیکه در آینده قصد استفاده از گرافیک بالا وجود داشته باشد ، می توان مادربردی را انتخاب که دارای ایننترفیس AGP باشد.

● تهیه مادربردی با مشخصات بیش از نیاز فعلی : در زمان انتخاب یک مادربرد سعی گردد ، مادربردی انتخاب گردد که امکان حمایت از RAID ، کارت شبکه ،پورت USB2 و FireWire را دارا باشد. استفاده از چنین مادربردهائی از لحاظ اقتصادی نیز مقرون بصرفه بوده و در صورت نیاز به استفاده از قابلیت های فوق ، می توان از پتانسیل های مادربرداستفاده نمود(بدون هزینه مجدد)

راهنمای جامع انتخاب و خرید مادر برد (Mother Board)

● چیپ ست در اولویت
اشتباه بیشتر افرادی که اقدام به انتخاب قطعات دسکتاپ می کنند این است که در گام اول می خواهند پردازنده خود را به شکل دقیق انتخاب کنند. راه صحیح آن است که در ابتدای امر گونه پردازنده موردنظر را انتخاب کنید تا سازگاری سوکت آن برای شما مشخص شود. در گام بعدی بی خیال پردازنده شوید و چیپ ست مناسب را انتخاب کنید. اینکه دستگاه دسکتاپ را به چه منظوری تهیه می کنید می تواند کمک بزرگی در انتخاب چیپ ست مناسب باشد. در صفحه قبل گفته شد که چیپ ست های جدید Intel از موتورهای گرافیکی قدرتمندی مانند GMA X4500 بهره می برند. از این رو استفاده از محصولات NVIDIA را برای پشتیبانی از محصولات Intel از نظر دور کنید. منکر قابلیت های فاخر NVIDIA نیستم، اما به لحاظ تجربی ثابت شده است که چیپ ست های Intel بهتر از محصولات Intel پشتیبانی می کنند. همین طور در خصوص AMD توجه داشته باشید که از چیپ ست های جدید خانواده AMD 7xx بهره ببرید و مدل های خاندان AMD 6xx را فراموش کنید. این گونه فکر کنید که پول می دهید تکنولوژی روز را در اختیار بگیرید و قرار نیست در قبال هزینه ای که صرف می کنید محصول دو سه سال قبل را به شما قالب کنند، حتی اگر ارزان باشد!
پس از انتخاب چیپ ست می توانید با خیالی آسوده به انتخاب مشخصات دقیق پردازنده دلخواه بپردازید.

● چه نوع دسکتاپی؟
بیشتر دسکتاپ هایی که سرهم بندی (Assembled) می شوند بیش از آنکه دسکتاپی کامل باشند، مجموعه ای از قطعات  هستند که در درون کابینت گردهم آمده اند. بدیهی است که نباید از این دستگاه بینوا انتظار کارایی خیلی خوبی داشت. برای مثال، می توان جمع مادربردی با چیپ ست AMD 790GX با پردازنده Sempron یا Athlon64 X2 5000 و 512 مگابایت حافظه DDR2 را به عنوان یکی از عجایب هفت گانه دنیا انتخاب کرد. وضعیت اغلب دستگاه های دسکتاپ کنونی چیزی غیر از این نیست. برقراری تناسب میان قطعات، کمتر مورد توجه کاربران قرار می گیرد. به شخصه استفاده از محصولات AMD را بیشتر می پسندم، اما برای کاربری که قصد دارد دسکتاپی حرفه ای تهیه کند و 250 هزار تومان برای پردازنده و 200 هزار تومان برای مادربرد در نظر گرفته است، به طور حتم یکی از پردازنده های چهارهسته ای Core 2 Quad و ماردبردی را پیشنهاد خواهم کرد که از چیپ ست Intel P45 برخوردار باشد.

● CrossFire و SLI را فراموش کنید!
این تکنولوژی های پشتیبانی همزمان از چند کارت گرافیک مانند SLI و CrossFire نیز برای خود معضلی محسوب می شوند، زیرا هزینه های پیدا و پنهان بسیاری را بر دوش مصرف کننده تحمیل می کنند و آن گونه که باید پاسخگوی رفتارشان نیستند. تا می توانید از این گونه امکانات پرهیز کنید و پول بی زبان را خرج آن ها نکنید. بدتان نیاید اما این قبیل تکنولوژی ها به خصوص گونه های جدیدترشان یعنی SLI 3 Way و CrossFireX بیشتر برای قشر خاصی از کاربران بازار (مرفهان بی درد!) طراحی شده است. برخلاف تکنولوژی های ذکر شده، استفاده از تکنولوژی های هیبریدی SLI Hybrid و ATI Hybrid به صرفه و صلاح مصرف کنندگان محترم خواهند بود و لحاظ نکردن آن ها در انتخاب نهایی، خسرانی جبران ناپذیر محسوب می شود. کمتر از ده دوازده درصد کاربران کامپیوترهای دسکتاپ به کارت های گرافیک مستقل نیاز جدی دارند و موتورهای گرافیکی تعبیه شده در بطن چیپ ست های IGP برای مابقی کاربران کفایت خواهد کرد. هنگام انتخاب سیستم گرافیکی، مراقب باشید که با دقت انتخاب کنید که بعدا پشیمان نشوید.

● انتخاب صحیح نسل حافظه!
انتخاب نوع و میزان حافظه مناسب برای دستگاه، هوشمندی عجیب و غریبی نمی خواهد و تکلیف تا حدود زیادی مشخص شده است. کافی است مشخصات پردازنده مشخص و در گام بعدی نوع حافظه از میان DDR2 و DDR3 انتخاب شود. دیگر اینکه، شایسته است مادربرد موردنظر از تکنولوژی حافظه های دو کاناله (Dual Channel) پشتیبانی کند. این تکنولوژی بیش از آن چیزی که نشان می دهد کارآمد و مفید است.

● پرهیز از OverClocking
یکی از کارهای بی نهایت خطرناک و از جمله بلاهایی که می توان بر سر مادربردها نازل کرد، افزایش سرعت فرکانس گذرگاه اصلی آنهاست. شرکت Intel این گذرگاه را FSB و AMD آن را HyperTransport نامگذاری کرده است. شرکت های توزیع کننده مادربردهای Gigabyte، Asus، msi و DFI تاکید ویژه ای بر قابلیت های OverClocking دارند، اما بدانید که این محصولات برای مخاطبان عام مناسب نیستند.

● نسخه دوم PCIe
یکی دو سالی می شود که نسخه دوم شکاف PCIe عرضه شده است و در بسیاری از مادربردها استفاده می شود. فقط دقت کنید که PCIe x2 با PCIe 2.0 متفاوت است. اولی نشان می دهد که شکاف PCIe شامل دو کانال ارتباطی، PCIe x16 نشان دهنده 16 کانال ارتباطی و PCIe 2.2 نشان دهنده نسخه رابط پرسرعت PCIe است. بیشتر کارت های گرافیک درست و درمون سازگار با نسخه دوم یعنی PCIe 2.0 تولید می شوند. حتی اگر نیازی به کارت گرافیک نیز نداشته باشید، باز توصیه می کنم مادربردی تهیه کنید که نسخه رابط PCIe آن به روز باشد.

● رابط های مدرن
این نکته را نیز اضافه کنم که یکی دو سالی می شود که نسخه دوم شکاف PCIe عرضه شده است و در بسیاری از مادربردها استفاده می شود. فقط دقت کنید که PCIe x2 با PCIe 2.0 متفاوت است. اولی نشان می دهد که شکاف PCIe شامل دو کانال ارتباطی و PCIe x16 نشان دهنده 16 کانال ارتباطی است، اما PCIe 2.2 نشان دهنده نسخه رابط پرسرعت PCIe است. بیشتر کارت های گرافیک درست و درمون سازگار با نسخه دوم PCIe تولید می شوند.

● حرکت کمتر، اختلال کمتر
بارها گفته ام و بار دیگر می گویم که هر چه تعداد فن بیشتر شود، میزان سر و صدا نیز افزایش خواهد یافت. از این رو سعی کنید از مادربردهایی استفاده کنید که سیستم خنک سازی آن ها فاقد فن باشد. بد نیست این موضوع را در خرید دیگر قطعات نیز منظور کنید. همچنین مادربردی را انتخاب کنید که از تکنولوژی های مدیریت مصرف انرژی مانند AMD Cool’n’Quiet برخوردار باشد. نباید فراموش کنید که این تکنولوژی به صورت پیش فرض غیرفعال است و باید از طریق Setup فعال شود تا بتوانید از این قابلیت بهره ببرید.

● برق رسانی مرحله ای
در این باره یکبار صحبت کرده ام و به اختصار یادآوری می کنم که سیستم مدیریت تامین برق پردازنده، چیپ ست اصلی و شکاف های حافظه به صورت چندمرحله ای (Phase) طراحی شده است. هر چه تعداد مدارهای مستقل، اما هماهنگ تامین برق پردازنده بیشتر باشد، کارایی پردازنده افزایش می یابد و استقامت بیشتری در برابر ناملایمات نشان خواهد داد. مدل های حرفه ای از سیستم ده تا شانزده مرحله ای (16 Phase) بهره می برند، اما بهترین سیستم های میان قیمت حداکثر شش مرحله ای هستند. مادربرد اقتصادی حداقل باید سه مرحله ای باشد. تعداد مدارهای مستقل مادربرد را می توان از شمارش القاگرهایی که در کنار پردازنده چیده می شوند تشخیص داد. این را نیز به خاطر داشته باشید که برخی سازندگان، قطعات متعلق به مدار چیپ ست و حتی حافظه را در کنار قطعات پردازنده نصب می کنند و کاربران را به سادگی فریب می دهند.

● کیفیت مواد اولیه!
تبلیغات بسیاری درباره استفاده از مواد جدید در اجزا مادربرد منتشر می شود که برخی صحیح و برخی دیگر تنها کاربرد تبلیغاتی دارند. تشخیص کیفیت مواد اولیه کاری بس دشوار است و به آَسانی قابل تشخیص نیست. این موضوع را مطرح کردم تا به این نکته اشاره کنم که اغلب سازندگان اصیل از مواد مناسب استفاده می کنند، اما سازندگان بی نام و نشانی که معلوم نیست محصول خود را در کدامیک از کارگاه ها در چین تولید کرده اند الزامی در استفاده از مواد مناسب ندارند. سازگاری با استانداردهای زیست محیطی نیز در جای خود اهمیت دارد. دستورالعمل اروپایی RoHS در این باره بسیار سخت گیر است.

آشنایی با تکنولوژی EPU

مساله محیط زیست و به‌ویژه اثر منفی جوامع بر آن، در سال‌های اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این امر در چند سال گذشته سبب ایجاد روند جدیدی در تولید محصولات مختلف شده است که از آن با عنوان "حرکت به‌سوی محصولات سبز" یاد می‌شود. محصولات سبز، کالاهایی هستند که براساس معیارهای استاندارد، اثرات مخرب کمتری بر محیط زیست می‌گذارند.
در میان صنایع گوناگون، شرکت‌های سازنده کامپیوتر به مساله حفاظت از محیط ‌زیست توجه ویژه‌ای نشان داده‌اند. آنها از روش‌های ساخت جدیدی استفاده می‌کنند که میزان سازگاری محصول تولید شده نهایی را با طبیعت افزایش می‌دهد. به‌عنوان مثال، در سال‌های اخیر، اسوس و گیگابایت، استفاده از سرب در لحیم‌‌کاری قطعات سخت‌افزاری را متوقف و آن را با ماده‌ای کاملا فاقد سرب جایگزین کرده‌اند. در گام بعدی، استفاده از اجزای حالت جامد، نه‌تنها کارایی تنظیم کننده‌های قدرت مادربرد را افزایش داد، بلکه در تنظیم حرارت سیستم نیز نقش بسیار مهمی را ایفا کرد.

فناوری ‌EPU‌:
اکنون، اسوس و گیگابایت در جدیدترین اقدام خود سیستم جدیدی را پیاده‌سازی کرده‌اند که از فناوری ذخیره انرژی برخوردار است. فناوری‌ ‌ذخیره انرژی ‌(Energy Processing Unit)‌ اسوس که به‌اختصار ‌EPU‌ نامیده می‌شود، دارای ساختاری ساده اما قابل تطبیق با نیازهای سیستم است. ‌EPU‌ یک تراشه میکروکنترلر مبتنی بر سخت‌افزار است که روی مادربرد نصب می‌شود و با تحت‌نظر قرار دادن میزان مصرف انرژی در سیستم، منبع تغذیه ‌CPU‌ را در زمان اجرا تنظیم می‌کند. به این ترتیب کارایی حافظه مجازی سیستم صرف‌نظر از این‌که میزان بار سیستم چقدر است افزایش می‌یابد. از آنجا که ‌EPU‌ هم در حالتی که بار سیستم سنگین است و هم در حالتی که سیستم با بار سبک کار می‌کند و انرژی سیستم و کارایی آن را کنترل می‌کند، می‌توان انرژی سیستم را در مواقعی که بار آن سبک است، ذخیره کرد و سپس در زمان افزایش بار سیستم آن را مورد استفاده قرار داد. ‌EPU‌ در حالتی که سیستم برنامه‌های کاربردی سبک را اجرا می‌کند تا حداکثر 58/6% از انرژی ‌CPU‌ را ذخیره می‌کند.

مادربرد‌های مجهز به سیستم ‌EPU‌ دارای مدارهای تنظیم کننده ولتاژ هستند که از حداقل ‌4‌ و حداکثر ‌12‌ فاز تنظیم ولتاژ پشتیبانی می‌کنند. بردهای دارای ‌12‌ فاز تنظیم ولتاژ، با ایجاد گستره وسیعی از ولتاژهای مجاز برای سیستم، قدرت کنترل سیستم مدیریت منابع انرژی را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهند، ضمن این‌که با افزایش حرارت کمتری روبرو می‌شوند. بردهای مجهز به ‌EPU‌ می‌توانند به‌طور خودکار تنظیم‌کننده‌های ولتاژ را بر اساس نیاز سیستم فعال یا غیرفعال کنند. زمانی که بار سیستم افزایش می‌یابد، ولتاژ مورد نیاز سیستم نیز افزایش می‌یابد. در این حالت ‌EPU‌ با فعال‌سازی تعدادی از فازها، ولتاژ را افزایش می‌دهد. سیستم ‌EPU‌ به‌روش موازی از امکانات سیستم مدیریت منابع انرژی نیز استفاده می‌کند.
زمانی که سیستم ‌EPU‌ فعال می‌شود، برد در حالت پویا تنظیم انرژی قرار می‌گیرد و اجازه می‌دهد برد فازهای انرژی غیرضروری را در زمان لزوم غیرفعال کند. زمانی که بار محاسباتی و اجرایی سیستم اندک است، برد از حداقل تعداد فاز، که 4 فاز است استفاده می‌کند. با افزایش بار سیستم، برد هر بار 2 فاز دیگر را فعال می‌کند، تا زمانی که هر 12 فاز فعال شوند. یکی از قابلیت‌های مهم ‌EPU‌ این است که می‌توان عملکرد آن را با استفاده از ‌LED‌های قرار داده شده روی برد، چک کرد. این کار همچنین از طریق نرم‌افزارهایی که برای برخی از سیستم عامل‌ها مانند ویندوز طراحی شده‌اند امکان‌پذیر است. ‌ ‌

آزمایش‌های عملی انجام شده روی سیستم‌های مجهز به ‌EPU‌ نشان می‌دهد که تا زمانی که سیستم با باری کمتر از حداکثر بار خود کار می‌کند، برد معمولا با استفاده از 10 فاز کار می‌کند. در آزمایش سیستم با باری معادل 95% حداکثر بار به‌مدت 24 ساعت، سیستم فقط دو بار و هر بار به‌مدت تنها چند ثانیه از تمام 12 فاز استفاده کرد. نتایج این آزمایش نشان می‌دهد که 2 فاز اضافه در عمل برای حالتی طراحی شده‌اند که سیستم در حالت افزایش بیش از حد نرمال بار قرار دارد. در این حالت پردازنده حرارت بسیار زیادی تولید می‌کند و به نوبه خود، نیاز به ولتاژ و انرژی بیشتری دارد تا در حالت پایدار به‌کار خود ادامه دهد. از سوی دیگر تکرار آزمایشی مشابه با سیستمی فاقد ‌EPU‌ نشان داد که در هر حال هر 12 فاز سیستم، صرف‌نظر از این‌که میزان بار سیستم چقدر است فعال می‌شوند. به این ترتیب، وجود ‌EPU‌ در افزایش کارایی سیستم اثر قابل توجهی دارد. شرکت اسوس اعلام کرده است که از این پس همه مادربرد‌های تولیدی این شرکت مجهز به سیستم ‌EPU‌ خواهند بود. ‌ ‌

کاربردهای ‌EPU‌:
تاکنون هر دو شرکت اسوس و گیگابایت، سیستم ‌EPU‌ را تنها در سیستم‌هایی که با افزایش بیش از حد نرمال بار روبرو هستند، پیاده‌سازی کرده‌اند. نتایج آزمایش‌های عملی نشان می‌دهد که استفاده از ‌EPU‌ در چنین سیستم‌هایی کارایی چندانی ندارد. برعکس، رایانه‌هایی مانند رایانه‌های خانگی، رایانه‌های شخصی، رایانه‌های کوچک با کاربردهای عمومی مورد استفاده در اماکنی نظیر شرکت‌های کوچک و لپ‌تاپ‌ها که در مواقعی در حالت بیکاری و تعلیق قرار می‌گیرند و یا از حداقل توان ریزپردازنده استفاده می‌کنند، بیشترین بهره را از این سیستم خواهند برد. استفاده از حداقل توان ریزپردازنده این سیستم‌ها را به کاندیداهای مناسبی برای استفاده از فناوری ‌EPU‌ تبدیل می‌کند. ‌ ‌

در محیط های کاری بیشتر رایانه‌ها در بیشتر مدت زمان استفاده در حال اجرای برنامه‌های کاربردی ساده، مانند نرم‌افزارهای دریافت و ارسال نامه الکترونیکی، جستجو در اینترنت و پردازش متن، هستند. این نوع نرم‌افزارها به بخش بسیار اندکی از زمان ریزپردازنده نیاز دارند اما انرژی سیستم را به‌میزان به‌نسبت زیادی کاهش می‌دهند.

اگر این نرم‌افزارها در تمام طول مدت زمان استفاده از ریزپردازنده مورد استفاده نباشند، لزومی ندارد که تمام فازهای ولتاژ سیستم برای تامین انرژی که استفاده نمی‌شود، مورد استفاده قرار گیرند، زیرا انرژی که مورد استفاده قرار نگیرد، به حرارت تبدیل می‌شود. در چنین شرایطی انرژی علاوه بر این‌که تلف می‌شود، به اجزای سیستم از جمله ریزپردازنده آسیب وارد می‌کند. پیش‌بینی می‌شود فناوری ‌EPU‌ به زودی به یکی از اجزای همه مادربردها تبدیل شود.