مقایسه و انتخاب بین کتابخوان های دیجیتال و تبلت ها

این روزها افراد بسیاری ترجیح می دهند مطالعات خود را به صورت دیجیتال انجام دهند. اما آیا کتابخوان بهترین انتخاب برای شماست؟ شما می توانید برای این کاردستگاه های دیگری را با قیمت متفاوت انتخاب کنید که ممکن است این انتخاب کمی گیج کننده باشد.
علاوه بر کتابخوان ها ازتبلت هایی مانند آی پد 2 و تبلت های اندرویدی نیز می توان به عنوان یک کتابخوان الکترونیک استفاده کرد. سوال این است که آیا یک کتابخوان الکترونیک ارزانقیمت برای شما مناسب تر است یا یک تبلت با صفحه رنگی و امکانات بیشتر؟

● کتابخوان یا تبلت؟
از خود بپرسید که واقعا از این دستگاه چه خواسته هایی دارید؟ آیا فقط می خواهید با آن کتاب بخوانید یا به دنبال وسیله ای هستید که بتوانید از آن برای جستجو در وب، گوش کردن به موسیقی،انجام بازی و... نیز استفاده کنید؟ اگر کتاب خواندن تنها خواسته شماست، احتمالا یک کتابخوان با قیمتی حدود 114 تا 189 دلار انتخاب مناسبی برای شماست، اما اگر ویژگی های دیگراین ابزار هم برای شما مهم است، خرید یک تبلت انتخاب بهتری برای برآورده کردن خواسته هایتان خواهد بود که قیمت آن حداقل 500 دلار است.

● چه تبلتی را به عنوان کتابخوان بخریم؟
اگر بزرگی صفحه نمایش برای شما اهمیت دارد، Apple iPad2 ، Kindle DX یا Samsung Galaxy Tab 10 اینچی یا انواع مختلف تبلت های آندرویدی بهترین گزینه برای شما هستند، اما قیمت و وزن آنها در مقایسه با کتابخوان ها نسبتا بیشتر است؛ البته باید این نکته را در نظر داشته باشید که همه کتابخوان ها دارای این قابلیت هستند که اندازه فونت کتاب را بزرگ تر کنید، بنابراین داشتن صفحه کوچک الزاما به معنی فونت کوچک نیست.

جوهر الکترونیکی نزدیک ترین جایگزین برای کاغذ است. کتابخوان های الکترونیک مانند Kobo، Kindle Nook و Sony Reader از جوهر الکترونیکی استفاده می کنند. البته این نوع صفحه نمایش مشکلاتی نیز دارد. آنها سیاه و سفید هستند و نسبت به LCDها به آرامی تغییر می کنند.با این حال تا حد زیادی به کاغذ شباهت دارند. در صفحه های جوهر الکترونیکی از نور پس زمینه استفاده نمی شود، به همین دلیل شما نمی توانید از آنها در تاریکی استفاده کنید، اما می توانید آنها را در نور مستقیم آفتاب مورد استفاده قرار دهید، در حالی که بیشتر LCDها در نور مستقیم آفتاب قابل خواندن نیستند.از سوی دیگر، LCDها که در تبلت ها استفاده می شوند روشن، رنگی و زیباتر هستند، اما از آنها نمی توان در نور شدید براحتی استفاده کرد و نور پس زمینه آن برای خواندن کتاب در درازمدت خسته کننده می شود.

در صفحه های جوهر الکترونیکی از نور پس زمینه استفاده نمی شود، به همین دلیل شما نمی توانید از آنها در تاریکی استفاده کنید، اما می توانید آنها را در نور مستقیم آفتاب مورد استفاده قرار دهید، در حالی که بیشتر LCDها در نور مستقیم آفتاب، قابل خواندن نیستند.اگر شما با خواندن متن به مدت طولانی روی مانیتور لپ تاپ تان مشکلی ندارید و همچنین اگر از وب سایت ها و صفحات رنگی زیادی استفاده می کنید، صفحات نمایش LCD احتمالا انتخاب مناسبی برای شماست. در غیر این صورت صفحه های جوهر الکترونیکی برای شما بهتر هستند. به هر حال، بهتر است قبل از این که تصمیم خود را بگیرید کار با هر یک را تجربه کنید.

اگر به دنبال یک تبلت همه کاره هستید که بتواند تمام این ویژگی ها را یکجا در خود داشته باشد، آی پد بهترین انتخاب است. این تبلت با ارائه تمام ویژگی ها، می تواند کتابخوان خوبی برای شما باشد. شما حتی می توانید روی آی پد، برنامه های رایگان خواندن کتاب kindle، Nook و Kobo را نصب کنید و به تمام کتاب ها در فروشگاه های آنان دسترسی داشته باشید.

● آی پد فراتر از یک کتابخوان
در میان بازار تبلت ها، آی پد از محبوبیت بیشتری برخوردار است.کتابخوان های الکترونیکی رقیب اصلی تبلت ها و بویژه آی پد هستند. اصلی ترین تفاوت کتابخوان ها و تبلت ها در کاربرد آنهاست. هرچند بعضی از کتابخوان ها کاربردهای دیگری غیر از خواندن کتاب انجام می دهند اما در مقایسه با کارهایی که با آی پد می توان انجام داد قابل مقایسه نیستند. آی پد یک ابزار چند رسانه ای است که بیشتر کارهای یک لپ تاپ معمولی را انجام می دهد. با استفاده از این تبلت که آغازگر نسل جدیدی از کامپیوتر های همراه بود، می توانید فیلم سینمایی تماشا کنید، موزیک گوش کنید، در اینترنت جستجو کنید و حتی کتاب الکترونیکی بخوانید.

اگر تبلت ها را از نظر سخت افزاری مورد مقایسه قرار دهیم باید بپذیریم که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. آی پد مانند لپ تاپ ها و کامپیوتر های معمولی مجهز به صفحه نمایشگر LCD است در حالی که در کتابخوان ها از نمایشگر با تکنولوژی E ink استفاده می شود. نمایشگر های LCD رنگ های مختلف را بازسازی می کنند و زمان پاسخ سریعی دارند که برای دیدن فیلم و اجرای بازی مناسب هستند، در حالی که نمایشگر هایی با تکنولوژی E ink فقط می توانند سایه های خاکستری را نمایش دهند و سرعت پاسخ دهی آنها نیز به مراتب کمتر است.

تنها مزیت نمایشگرهای کتابخوان ها این است که نسبت به نمایشگرهای LCD طبیعی تر هستند. به عبارتی دیگر این نمایشگرها درست شبیه کاغذ هستند و این ویژگی زمانی محسوس می شود که بخواهید برای مدت طولانی با کتابخوان کار کنید.
نمایشگرهای E ink فاقد نور زمینه هستند در حالی که نمایشگر آی پد برای نمایان ساختن تصاویر و متون نیاز به زمینه دارد. برای خواندن کتابخوان نیاز به منبع نور خارجی است که این ویژگی موجب کاهش مصرف انرژی در کتابخوان ها می شود. به طور کلی مصرف باتری در کتابخوان ها بسیار کمتر از آی پد است به طوری که حتی تا 2 هفته می تواند شارژ را در خود نگه دارد در حالی که آی پد، گرسنه انرژی است و در طول یک روز اکثر انرژی خود را از دست می دهد. با این حال آی پد نسبت به تبلت های دیگر از مصرف توان کمتری برخوردار است.

شما با خرید یک Ipad می توانید علاوه بر این که از آن به عنوان یک سیستم پخش فایل های صوتی استفاده کنید، سری به دنیای اینترنت بزنید یا حتی صندوق پست الکترونیک خود را بررسی کنید و از آن به عنوان یک کتابخوان هم استفاده کنید. در حقیقت Ipad ترکیبی از یک کتابخوان و یک کامپیوتر شخصی است. اگرچه صفحه رنگی این کتابخوان سبب شده است که Ipad به عنوان سیستم مناسبی برای مطالعه کتاب های عکسدار رنگی مورد توجه دانشجویان قرار گیرد، اما اگر بخواهید برای طولانی مدت از یک کتابخوان استفاده کنید، بهتر است کتابخوان هایی نظیر کیندل را انتخاب کنید که نور صفحه نمایشگر آن از پشت تابیده نشده و در نتیجه موجب آزار چشم ها نخواهد شد. کتابخوان Ipad به حجم گوناگونی از کتاب ها دسترسی دارد، به عبارت دیگر Ipad علاوه بر استفاده از کتابخانه دیجیتال اپل می تواند از اطلاعات وب سایت های مختلف استفاده کند. اما به رغم این که Ipad از نظر تنوع رنگ و داشتن قابلیت هایی مانند ورق زدن صفحات کتاب های الکترونیکی بهتر از دیگر کتابخوان هاست، در دیگر کتابخوان ها متون کتاب با استفاده از جوهر الکترونیکی و به صورت سیاه و سفید روی نمایشگر به نمایش درمی آید که در مقایسه از شفافیت و وضوح بیشتری برخوردار است.

اگرچه Ipadها در مقایسه با دیگر کتابخوان ها مزایای بسیار زیادی دارند، اما اگر به کتابخوانی پیش از خواب علاقه مند هستید، بهتر است کتابخوانی با Ipadها را فراموش کنید؛ چرا که نمایشگرهای LCD این کتابخوان ها مانند نمایشگرهای تلویزیونی و کامپیوتری از خود نوری منتشر می کنند که موجب کاهش ترشح ملاتونین و در نتیجه ایجاد اختلال در سیکل طبیعی خواب خواهد شد. در چنین شرایطی مغز هنگام خواب تصور می کند که همچنان در شرایط روز است و به این ترتیب فرد با مشکلاتی نظیر بدخوابی مواجه خواهد شد. اما نمایشگرهای کتابخوان هایی نظیر کیندل و سونی به گونه ای طراحی شده اند که صفحه یک کتاب چاپی را بدون انتشار هرگونه نور مزاحم از سطح صفحه نمایشگر در مقابل فرد خواننده شبیه سازی می کنند.

● چرا کیندل بهترین کتابخوان است؟
همان طور که می دانید بهترین انتخاب برای خواندن کتاب در قالب فایل، تبلت یا کتابخوان الکترونیک است که در مجموع سبک بودن، شارژ باطری طولانی تر، استفاده از جوهر الکترونیک و قیمت ارزان از مهم ترین مزیت های یک کتابخوان نسبت به تبلت است. این در حالی است که اغلب کتابخوان ها تنها یک وسیله با صفحه سیاه و سفید برای خواندن هستند و معمولا امکان هیچ کار دیگری مثل اجرای برنامه و بازی، استفاده کامل از اینترنت و... را ندارند. تقریبا تمام سایت های مرور کتابخوان ها، کیندل و نوک را بهترین گزینه ها می دانند.

کتابخوان کیندل بر خلاف دیگر کتابخوان ها که اغلب لمسی هستند، دارای صفحه کلید کوچکی است که کار با آن راحت است و با کمک کلید چهار جهته می توان روی متن حرکت کرد. تغییر صفحه توسط کلید های جانبی انجام می شود. در این کتابخوان تعامل ورق زدن مانند کتابخوان های تاچ وجود ندارد. پورت های ارتباطی ، شامل USB و خروجی صدا و همچنین ولوم صدا و کلید پاور در زیر است. کیفیت بدنه مناسب بوده و اثر انگشت در سطح آن نمایان نخواهد شد.

به دلیل استفاده از جوهر الکترونیک، تصاویر در این کتابخوان مات هستند و به همین علت مطالعه با این کتابخوان در بلند مدت چشم را خسته نمی کند.البته افرادی که از تبلت به عنوان کتابخوان استفاده می کنند هم می توانند با استفاده از زمینه مناسب برای تصویر و کاهش نور با مشکلات کمتری متن مورد نظرشان را مطالعه کنند. البته در محیطی با نور زیاد عملا خواندن با تبلت امکان پذیر نیست و در چنین شرایطی در کتابخوان کیندل می توانید براحتی و بدون وجود هر گونه مشکلی به مطالعه ادامه دهید اما یکی از معایب بزرگ کیندل این است که در محیط تاریک، استفاده از کیندل ممکن نیست. امکان پخش موسیقی، همزمان با خواندن متن در کیندل وجود دارد. یکی از مزایای بزرگ کتابخوان ها امکان استفاده طولانی مدت از آنها با یک بار شارژ باطری است. با خاموش کردن Wi Fi می توان روزها از کیندل استفاده کرد. مزیت دیگر آن سبکی است که امکان مطالعه به مدت طولانی تنها با یک دست را می دهد.

قالب اصلی فایل ها در کیندل AZW است. همچنین می توان با آن به طور مستقیم فایل های PDF،MOBI،PRC،TXT و HTML را باز کرد. فایل های تصویری مهم مثلBMP،JPG و GIF و صوتی مهم مثل MP3 هم در این کتابخوان پشتیبانی می شود. با داشتن کیندل یک ایمیل اختصاصی در سایت آمازون به شما تعلق می گیرد. با کمک آن می توانید فایل های دیگر مثل DOC را به آمازون ارسال کنید. آمازون پس از تبدیل آنها به قالب AZW فایل را از طریق اینترنت (که با سیستم Wi Fi می توان به آن وصل شد) به طور رایگان به کیندل شما ارسال می کند.انتقال فایل به کیندل نیز به دو صورت امکان پذیر است یا با استفاده از پورت USB می توان کیندل را به کامپیوتر متصل کرد یا این که از طریق اینترنت فایلی را به آن منتقل کرد. در تمام فایل هایAZW،MOBI و PDF امکان استفاده همزمان از دیکشنری وجود دارد. کافی است روی کلمه مورد نظر بروید تا معنی آن ظاهر شود.
البته دیکشنری های قابل استفاده در این کتابخوان، انگلیسی به انگلیسی است. این قابلیت در کتاب های اسکن شده با تایپ کلمه مورد نظر قابل استفاده است. فناوری Text to Speech نیز می تواند کتاب را برای شما بخواند که استفاده از این نرم افزار تنها در فایل هایی با فرمت MOBI و AZW امکان پذیر است.

در کتابخوان ها امکان اتصال به اینترنت هم وجود دارد، اما یکی از معایب آن این است که صفحات وب را در محیطی سیاه و سفید و با سرعت بارگذاری پایین به نمایش می گذارند. بنابراین جز در مورد ضروری استفاده از کتابخوان برای گشت و گذار در اینترنت چندان جذابیتی برای کاربر نخواهد داشت. کیندل تمام PDF های فارسی اعم از فایل های اسکن شده و هم فایل هایی که بر مبنای فونت هستند را پشتیبانی می کند. اگرچه متن های فارسی کاملا مرتب نمایش داده می شوند اما در این کتابخوان امکان تبدیل متن فارسی به MOBI یا AZW وجود ندارد.

آشنایی با کتابخوان های دیجیتال

به رغم این که انتظار می رفت ایجاد نسخه های الکترونیکی از کتاب های مختلف بتواند زندگی افراد علاقه مند به کتاب و کتابخوانی را تحت تاثیر خود قرار دهد، نظرسنجی های انجام شده دراین باره حاکی از آن است که همچنان این افراد کتابخوانی به شیوه سنتی را به خواندن متن چاپی کتاب روی صفحه نمایشگر ترجیح می دهند و دوست دارند ورق زدن صفحات کاغذی کتابی را که می خوانند، احساس کنند.

همان طور که می دانید امروزه فناوری های نوین توانسته اند به بسیاری از نیازهای ما انسان ها در زمینه های مختلف پاسخ گویند. یکی از این فناوری های جدید در عرصه طراحی و ساخت گجت های کامپیوتری، کتابخوان های الکترونیکی هستند که براساس نیازها و خواسته های افراد علاقه مند به کتابخوانی طراحی شده اند و با وجود این که مدت زمان زیادی از عرضه کتابخوان های الکترونیکی نمی گذرد، سر و صدای زیادی به راه انداخته اند. گرچه پیش از این تصور می شد، روزنامه هایی شبیه آنچه نخستین بار در مجموعه داستان های هری پاتر با آنها آشنا شدیم در داستان های علمی ـ تخیلی هستند که برای تبدیل آنها به حقایق زندگی باید سال های طولانی درانتظار باشیم، اما دیری نگذشت، این روزنامه ها که داشتن تصاویر متحرک از ویژگی های منحصربه فرد آنها به شمار می رفت به واقعیت مبدل شده و قدم به زندگی واقعی ما انسان ها گذاشتند.

● کتابخوانی به شیوه الکترونیک:
کتابخوان های الکترونیکی دستگاهی پرتابل برای خواندن و مطالعه کتاب هایی با فرمت دیجیتالی هستند و می توانند پاسخگوی نیازهای افرادی باشند که علاقه خود را به فرم سنتی کتاب در دنیای دیجیتال حفظ کرده اند. مهم ترین مزایای ابزارهای کتابخوان الکترونیک، قابل حمل بودن، قابلیت مطالعه صفحه حتی در نور آفتاب و نیز عمر طولانی باتری است.

کتابخوان های الکترونیکی نقش بسیار مهمی در سهولت کتابخوانی دارند و به این ترتیب می توان به کمک آنها، کتاب های مورد علاقه را همه جا با خود همراه داشت تا در هر فرصتی که پیش آمد، بخشی از آنها را بخوانیم. این در حالی است که یکی از مهم ترین ویژگی های کتابخوان ها این است که در آنها می توان اندازه متن کتاب را به دلخواه تغییر داد.از آنجایی که در این کتابخوان ها متن کتاب براساس فناوری جدیدی موسوم به E Ink یا جوهر الکترونیکی روی صفحه نمایشگر به نمایش درمی آید در مقایسه با صفحات نمایشگر رایانه ای که مجهز به فناوری LED هستند، خواندن متن کتاب یا هر نوشته ای راحت تر بوده و تنها با یک بار شارژ دستگاه می توان هزاران صفحه از کتاب را بدون نیاز به شارژ مجدد خواند. با توجه به چنین ویژگی هایی باید پذیرفت که استفاده از کتابخوان های الکترونیکی برای خواندن این نوع کتاب ها در لپ تاپ ها و حتی آیفون ها قابل مقایسه نخواهد بود.

رقابت در این حوزه در سال های اخیر بسیار زیاد شده است و شرکت های بزرگی که در این زمینه فعالیت دارند همه و همه مدام در حال رو کردن برگ های برنده خود هستند تا در این بازار رقابتی از دیگر رقبای خود پیشی گیرند.در حال حاضر دو شرکت بزرگ سونی و آمازون، بازار فروش کتابخوان ها را در دست دارند و این در حالی است که در مقابل شرکت های دیگری همچون اپل و گوگل با توسعه سیستم عامل های خود و ارائه تبلت ها، یک کتابخوانه دیجیتال روی این ابزار ها به وجود آورده اند. اگرچه تبلت های آندرویدی و iPad از بزرگ ترین رقیبان فناوری E Ink هستند اما از نظر کار اختصاصی کتاب خواندن قابل رقابت با فناوری E Ink نیستند. مزیت استفاده از صفحات با تکنولوژی E Ink، علاوه بر مصرف بسیار کم باتری، این است که برخلاف صفحه نمایشگر معمولی نور از پشت آن نمی تابد و در بلند مدت به چشم آسیبی نمی رساند. به علاوه می توان آن را در نور مستقیم آفتاب نیز مانند کاغذ معمولی خواند.

با ظهور کتابخوان های الکترونیکی و آی پد و رقبایش، در سال های اخیر شاهد رونق کتاب های الکترونیکی بوده ایم، به گونه ای که فروش کتاب های الکترونیکی با رشد 202 درصدی نسبت به سال های قبل، برای اولین بار از مجموع فروش کتاب های چاپی بیشتر شده است و این روند بدون شک مدیون طراحی و ساخت کتابخوان هایی است که وارد بازار شده اند.

شرکت های زیادی با استفاده از این تکنولوژی کتابخوان به بازار عرضه کرده اند اما کیندل آمازون و سونی ریدر، از مشهورترین و موفق ترین کتابخوان های عرضه شده به بازار هستند که به عنوان محبوب ترین کتابخوان ها از نظر کاربران شناخته شده اند. آمازون بزرگ ترین سایت فروشنده کتاب های کاغذی است که با ارائه کتابخوان الکترونیکی خود موسوم به کیندل به عنوان نخستین فروشنده تخصصی نسخه الکترونیکی از کتاب های آمازون قدم در این عرصه گذاشت. کیندل، کتابخوانی است که می تواند حدود 30 ساعت بدون نیاز به شارژ مجدد کار کند و این در حالی است که براحتی در دست جای می گیرد و بسیاری از مشکلاتی که کاربران لپ تاپ ها با آن مواجه می شوند، ندارد.

به این ترتیب پیش بینی می شود که در آینده ای نه چندان دور نسخه های الکترونیکی جایگزین نسخه های کاغذی کتابخانه بزرگ آمازون شود. ویژگی منحصربه فرد سونی ریدر در مقایسه با کیندل در این است که انتقال آنلاین نسخه های مختلف کتاب های الکترونیک به آن از طریق درگاه USB امکان پذیر است. یکی از انواع جدید کتابخوان های سونی، سونی ریدرهای لمسی است که از نظر اندازه از نمونه های قبلی این نوع کتابخوان ها کوچک تر است. شارژ باتری این کتابخوان لمسی برای مطالعه هفت هزار و 500 کتاب کافی است. از آنجایی که این کتابخوان لمسی است، شما تنها با اشاره یک انگشت می توانید کتابی را که می خوانید ورق بزنید. قابلیت یادداشت برداری در حاشیه متن کتاب و همچنین امکان لایت کردن صفحات یا جملاتی از کتاب از مهم ترین ویژگی های این نسل جدید کتابخوان ها هستند.

از آنجایی که کتابخوان های الکترونیکی در حقیقت نوعی کاغذ الکترونیکی تک لایه هستند که متن نوشته با استفاده از نوعی جوهر الکترونیکی در سطح آن به نمایش درخواهد آمد، می توان از آنها برای مطالعه طولانی مدت استفاده کرد و با توجه به اهمیت این موضوع امروزه اغلب روزنامه ها و مجلات، چاپ نسخه های الکترونیکی را مورد توجه قرار داده اند.

اگر قصد خرید یک کتابخوان الکترونیکی را داشته باشید با انواع مختلفی از آنها مواجه خواهید شد که از قابلیت های مختلفی نظیر اینترنت بی سیم، تبدیل متن به گفتار، صفحه نمایش لمسی، بلوتوث، Wi Fi، صفحه نمایش چرخان و... برخوردار هستند.به رغم این که کیندل و سونی ریدر همچنان در صدر پرفروش ترین کتابخوان ها در سطح دنیا قرار دارند، کتابخوان های جدیدتری با قابلیت های منحصربه فرد به بازار عرضه شده است که به نظر می رسد بزودی به جایگاه مناسبی در جلب رضایت مخاطبان دست یابند.

یکی از این کتابخوان ها QVE است که تفاوت آن با دیگر کتابخوان ها، انعطاف پذیری آن است. شما می توانید این کتابخوان بسیار سبک را براحتی همچون یک روزنامه چاپی تا کرده و در کیف خود قرار دهید. نمایشگر آن به اندازه یک کاغذ A4 است و به این ترتیب شما می توانید یک نوشته را در اندازه اصلی آن روی نمایشگر مشاهده کنید. به نظر می رسد که این کتابخوان بتواند جایگزین مناسبی برای جزوه های دانشگاهی باشد. Skiff نیز یکی دیگر از کتابخوان های جدید است که کتابخوانی بزرگ و تمام رنگی است و مشاهده تصاویر رنگی کتاب های علمی را برای مخاطب خود لذت بخش تر خواهد کرد. این کتابخوان بسیار باریک است و علاوه بر این که از شبکه های Wi Fi و3G پشتیبانی می کند مجهز به حافظه 4 گیگابایتی است. اگرچه اسکیف نیز همانند کتابخوان های کیندل و سونی از صفحه نمایشگر لمسی و فناوری E ink برخوردار است، اما می تواند تصاویر متحرک را با سرعت 12 فریم در ثانیه به نمایش درآورد و به عبارت دیگر از سرعت نمایش بسیار خوبی در مقایسه با دیگر کتابخوان ها برخوردار است.

● دیگر از کتاب خواندن خسته نمی شوید:
اگرچه کتابخوان های الکترونیکی فناوری جدیدی هستند، اما این موفقیت مدیون تلاش هایی است که سال ها پیش و با پیدایش نخستین کتاب های الکترونیکی در سال 1971 میلادی آغاز شد. در این کتاب ها به جای چاپ متن روی صفحات کاغذ، متن کتاب یا هر نوشته ای از طریق لامپ اشعه کاتدی روی یک صفحه نمایشگر به نمایش درمی آمد و به این ترتیب بتدریج و پس از گذشت 28 سال از پیدایش نخستین کتاب های الکترونیکی، سرانجام نخستین نسخه دیجیتالی از کتاب های الکترونیکی در سال 1999 منتشر شد و از آنجا که تجربه احساسی مشابه کتابخوانی به شیوه سنتی همواره مورد علاقه کتابخوان ها بوده است در سال های اخیر فناوری های جدیدی برای آسان سازی کاربرد کتاب های الکترونیکی و جلب رضایت مخاطبان این کتاب ها تحت عنوان کتابخوان های الکترونیکی یا ebook reader به بازار عرضه شده است که در حقیقت کامپیوترهای کوچکی با قابلیت ذخیره سازی و بازیابی نسخه های متعددی از کتاب های الکترونیکی هستند. اگرچه در ابتدا تصور نمی شد که عرضه کتابخوان های الکترونیکی با استقبال چندانی مواجه شود، اما استقبال علاقه مندان به کتابخوانی از کتابخوان های الکترونیکی، بسیاری از شرکت های بزرگ تولیدکننده تجهیزات کامپیوتری را بر آن داشته است تا با انجام تحقیقات بیشتر درباره نیازهای کاربران، نسل های جدیدتری از این کتابخوان ها را طراحی و به بازار عرضه کنند.

اغلب کتابخوان هایی که تا به امروز به بازار عرضه شده اند، نمایشگرهایی به اندازه یک دفترچه یادداشت متوسط هستند که متن کتاب های الکترونیکی را به صورت صفحات تک رنگ به نمایش درمی آورند. در حالتی که نور زمینه نمایشگر خاموش باشد، متن کتاب با رنگ سیاه و با وضوح بسیار بالا در مقایسه با نمایش متن کتاب روی نمایشگرهای کامپیوتری، روی صفحه نمایشگر کتابخوان نقش خواهد بست. به نظر می رسد که بزرگ ترین موفقیت کتابخوان های الکترونیکی در این باشد که توانسته است، نقش بسیار مهمی در روند جایگزینی متن های الکترونیکی با متون چاپی داشته باشد.

بی شک توازن متن های الکترونیکی در مقایسه با متون چاپی آسان تر است و موجب خستگی چشم ها نمی شود. این در حالی است که علاوه بر این کتابخوان ها از امکانات دیگری نظیر قابلیت بزرگنمایی متن، انتقال متون مختلف از یک سیستم به سیستم دیگر، یادداشت برداری و حتی پخش کتاب های صوتی نیز برخوردارند، اما آنچه مسلم است این که به نظر نمی رسد که سیستم های پیشرفته الکترونیکی هم قابلیت جایگزینی با کتاب های سنتی و حس و حالی که از خواندن متون چاپی روی صفحات کاغذ در افراد ایجاد می شود، داشته باشند. به عبارت دیگر ورق زدن صفحات یک کتاب یا حاشیه نویسی در گوشه و کنار یک صفحه کتاب، خاطراتی هستند که نمی توان آنها را به فراموشی سپرد، اما شاید در آینده ای نه چندان دور کتابخوان های جدیدی طراحی و ساخته شود که بیش از پیش تداعیگر فرمت فیزیکی کتاب های چاپی باشند و برای مثال کتابخوان هایی داشته باشیم که بتوانیم به صورت مجازی یا حتی واقعی صفحات آن را ورق بزنیم و حتی صدای ورق زدن صفحات آن کتاب را نیز بشنویم.

اگرچه هنوز راهی طولانی را در جایگزین شدن کتابخوانی به شیوه نوین با کتابخوانی به شیوه سنتی پیش رو خواهیم داشت اما به نظر می رسد که این فناوری های جدید بتواند سرآغاز فصل جدیدی در فناوری اطلاعات و ارتباطات باشد.

● کتابخانه های دیجیتال:
انسان ها همواره به دنبال یافتن راهی برای سهولت در انجام کارهای مختلف بوده اند. هر گاه فکر می کنیم فناوری ای به حد کمال خود رسیده، تحول شگرفی در آن زمینه به وقوع می پیوندد. کتاب و کتابخوانی هم از این قاعده مستنثی نیستند. در گذشته های دور انسان ها تفکرات و آموخته هایشان را روی تخته سنگ های دیوار غار ها می نوشتند اما به مرور زمان ابزار های بهتری برای این کار در اختیار آنها قرار گرفت تا این که کتاب های دیجیتال و کتابخوان های دیجیتال دنیای جدیدی را پیش روی ما گشودند. نخستین کتاب های دیجیتالی که موضوع آنها به راهنمای استفاده از نرم افزار های جدید عرضه شده به بازار محدود می شد تنها برای گروه خاصی از مخاطبان نوشته می شد. تاریخ کوتاه متن های الکترونیک شاهد ظهور و گسترش قالب های متعددی بوده است که برخی از آنها را شرکت های بزرگ تولید نرم افزار پشتیبانی می کردند و برخی دیگر تحت حمایت نرم افزارهای متن باز بوده است. کار با این نرم افزارها چندان آسان نبود ودامنه محدود طرفداران متون الکترونیک نیز مزید بر علت می شد تا شرکت های بزرگ چندان علاقه ای به کار در این زمینه نداشته باشند و بازار کتاب الکترونیک به صورتی زیرزمینی گسترش یابد.

نخستین ناشران کتاب های الکترونیک تنها سراغ آثاری می رفتند که در مالکیت عمومی قرار داشت؛ یعنی فاقد حقوق مؤلف بود. در همین زمان بود، نویسندگانی که نمی توانستند ناشران را قانع کنند تا آثار آنها را منتشر کند به سراغ دنیای وب آمدند تا با شیوه چاپ آنلاین کتاب، دیگران را نیزشریک نوشته های خود کنند. به این ترتیب فهرست های غیررسمی کتاب های الکترونیک روزبه روز روی شبکه جهانی گسترش یافت.

اما داستان راه اندازی کتابخانه های دیجیتال نیز همانند بسیاری از دیگر فناوری ها برگرفته از ایده ای است که به طور ناگهانی به ذهن یک محقق جوان خطور کرده و در نهایت به عنوان مبنایی بر ورود به عصر کتابخوانی دیجیتال مورد استفاده قرار گرفت. 4 ژوئیه 1971 مهندس جوانی مشغول تماشای آتش بازی در روز استقلال آمریکا بود که هوس کرد ساندویچ بخورد. فروشنده نسخه ای از اعلامیه استقلال آمریکا نیز لابه لای اغذیه به او داد.این مهندس جوان که مایکل هادت نام داشت تصمیم گرفت متن اعلامیه را برای دوستانش در شبکه محدود دانشگاهی بفرستد؛ اما نتوانست آن را از راه ایمیل پست کند؛ چون دستگاه کامپیوتر توانایی چنین حجم کاری را نداشت و با ارسال چنین ایمیلی از کار می افتاد؛ بنابراین آن را در جایی به اشتراک گذاشت و با ارسال پیامی برای دوستانش از آنها خواست این متن را دانلود کنند؛ این متن نقطه عطفی برای شروع به کار کتابخانه آنلاین گوتنبرگ بود و در حقیقت نخستین کتاب الکترونیکی محسوب می شد که در جایی به اشتراک گذاشته شد.

در دسترس بودن و حمل آسان تنها مزایای کتاب های الکترونیک نیست، در حال حاضر بیش از دو میلیون عنوان کتاب الکترونیک روی شبکه جهانی وجود دارد که برخی را می توان رایگان دانلود کرد اما برای باقی باید پول پرداخت کنید و البته قیمت آن از کتاب های معمولی ارزان تر است. کتاب دیجیتال جای کمتری اشغال می کند، در یک دستگاه کتابخوان می توانید تا هزار و 500 کتاب را یکجا داشته باشید و بدیهی است که با یک حافظه جانبی می توانید این مقدار را چندین برابر کنید. در کتاب دیجیتال می توانید کلمات را جستجو کنید یا زیر جملات را به صورت موقت خط بکشید و هایلایت کنید. همچنین می توانید فونت کتاب را بزرگ تر یا کوچک تر کنید. علاوه بر آن می توانید براحتی از آخرین صفحه ای که خوانده اید مطالعه را از سر بگیرید. با یک دستگاه کتابخوان الکترونیک می توان کلیپ تماشا کرد و این در حالی است که حتی تاریکی مطلق نیز مانع مطالعه نمی شود. از این نظر در میزان انرژی که برای روشن کردن لامپ لازم است صرفه جویی می شود؛ باتری دستگاه نیز تا یک هفته انرژی مورد نیاز کتابخوان را تامین می کند. با استفاده از کتابخوان ها می توانید صدها کتاب را همیشه با خود حمل کرده و در هر لحظه با استفاده از جستجوی قوی، به مطالب خود دسترسی داشته باشید.

● نسل جدید کتابخوان ها:
بعضی ها عادت دارند هنگام کتاب خواندن کتاب را دست شان بگیرند و در حالی که پشت میز نشسته اند کتاب بخوانند، بعضی ها دراز می کشند و کتاب می خوانند، بعضی ها بلند می شوند و می نشینند و خلاصه هر جور که راحت تر باشند در متن کتابی که می خوانند غرق می شوند. بعضی ها در تاکسی و اتوبوس و قطار هم کتاب می خوانند و بعضی ها تنها در اتاق های خلوت و ساکت می توانند چیزی بخوانند.

عادت های کتاب خواندن در میان افراد مختلف متفاوت است اما این روزها عادت های کتابخوانی با گذشته فرق هایی کرده که پذیرفتن آن برای خیلی از کتابخوان های قدیمی آسان نیست و با این فضا احساس غریبگی می کنند. بله منظورمان همین کتاب خواندن به شیوه الکترونیکی است، همین کتاب های جدید که دیگر از جنس کاغذ نیستند و از عناصر دیجیتالی تشکیل شده اند و این نسل جدید کتابخوان ها مقوله جدیدی در دنیای کتاب و کتابخوانی هستند که هنوز برای بسیاری از پیشکسوتان این عرصه قابل لمس نیستند. در میان نسل سومی ها، این کتاب ها جایگاه متفاوتی دارند. خیلی از جوان ها حالا دیگر این کتاب ها را بخشی عادی از زندگی شان می دانند در حالی که برای بعضی ها هنوز کتاب الکترونیکی یک موضوع مجازی است نه واقعی و تا وقتی کتاب در کتابخانه شان نباشد، آن را به رسمیت نمی شناسند.

در سال های اخیر، ناشران منابع مرجع سعی کرده اند تا علاوه بر لوح فشرده، انتشارات خود را از طریق شبکه جهانی وب در محیطی فراگیرتر، ارزان تر و با قابلیت های چند رسانه ای و فرامتنی در دسترس طیف وسیعی از خوانندگان قرار دهند.
بعضی از کتاب هایی که در محیط وب در دسترس علاقه مندان به کتابخوانی قرار می گیرند شکل چاپی ندارند و فقط در قالب دیجیتالی منتشر می شوند و همه فرآیند نشر کتاب، از زمان نوشته شدن تا قرار گرفتن در محیط وب، الکترونیکی انجام می شود. بنابراین چنین کتاب هایی را نمی توان در جهان چاپی و کتابخانه های سنتی یافت و از این لحاظ اثری منحصربه فرد هستند. کتاب های الکترونیکی، ویژگی ها، امکانات و کاربردهایی دارند که به هیچ وجه با کتاب های چاپی قابل مقایسه نیست. بعضی از کتاب های الکترونیکی فقط شامل اطلاعات متنی هستند و تصویر، نمودار و... ندارند. بعضی دیگر تصاویر اسکن شده هم دارند. قضیه وقتی جالب می شود که با کتاب های دارای تصاویر متحرک یا قطعاتی از فیلم مواجه شویم. آن وقت است که کتاب های الکترونیکی سخنگو که با استفاده از امکانات صوتی و الکترونیکی تا حدی با کاربر رابطه برقرار می کنند هم سر و کله شان پیدا شود و سرانجام کتاب های الکترونیکی چند رسانه ای، یک رابطه چند رسانه ای و دو سویه میان کتاب و خواننده برقرار کنند. این دسته کاملا با کتاب های سنتی و چاپی متفاوتند و امکانات کمکی برای جستجو و تحقیق در آنها در نظر گرفته شده است و این یعنی چیزی که جوان ها و دانشجویان حسابی خواهان آن هستند.

کتاب های الکترونیکی در محیط وب بیشتر در قالب PDF، HTML یا متن ساده در دسترس قرار می گیرند. برای مطالعه برخی کتاب های الکترونیکی باید همه متن را به کامپیوتر شخصی انتقال داد یا صفحه یا فصل آنها را مطالعه کرد. ابزارهای مطالعه کتاب های الکترونیکی هم متنوع است؛ تبلت ها، آی پد و انواع کتابخوان ها با کیفیت متفاوت موجود است.محیط وب به ناشران و نویسندگان امکان می دهد تا بتوانند نسخه ای واحد از کتاب های خود را همزمان در دسترس تعداد بی شماری از خوانندگان قرار دهند و در هزینه های گزاف چاپ، صحافی و توزیع کتاب با شمارگان بالا صرفه جویی کنند. فقط کافی است یک نسخه از کتاب تولید شود و در محیط وب در دسترس قرار گیرد تا همه خوانندگان بتوانند همزمان آن کتاب را مطالعه کنند.
همان طورکه گفتیم علاوه بر متن، صوت، تصویر و ویدئو هم در کتاب های الکترونیکی گنجانده می شود. در دنیای چاپی فقط می توان عکس های رنگی یا سیاه و سفید را به کتاب اضافه کرد و امکان استفاده از صوت، انیمیشن و ویدئو به عنوان بخشی از کتاب یا اطلاعات تکمیلی به منظور تفهیم هر چه بهتر مفاهیم وجود ندارد. تلفظ صحیح کلمات، استفاده از موسیقی، کلام، انیمیشن و ویدئو برای تشریح مفاهیم نوشتاری در کتاب های الکترونیکی بویژه کتاب های کودکان مهم است. محیط وب محدودیت اشغال فضای زیاد از حافظه را در دیسک های فشرده ندارد.

● ورود فناوری های نوین به دنیای نشر:
از طریق دیجیتالی کردن متن یک کتاب، می توان امکانات جستجوی مختلفی را برای کاوش یک یا چند کلیدواژه در متن کامل کتاب یا در فصل و صفحه ای مشخص پیش بینی کرد. ناشران می توانند از یک برنامه جستجو که از خصوصیات و امکانات کاوش مناسب برخوردار باشد، به عنوان ابزار جایگزین نمایه کتاب برای جستجوی اطلاعات در کتاب های الکترونیکی استفاده کنند.
محیط وب به شما امکان می دهد تا به سرعت، حتی چند هفته پس از انتشار یک کتاب، اصلاح یا انتشار ویرایش های جدید اثر انجام شود. انجام چنین فرآیندی بسیار سریع و کم هزینه است؛ چون بیشتر مواقع، بخش کمی از کتاب بازنگری می شود. در حالی که در کتاب های چاپی باید حتی برای اصلاح یک صفحه، همه کتاب را دوباره چاپ کرد که هزینه زیادی برای ناشر دارد. یکی دیگر از ارزش های افزوده محیط وب، ارائه ویرایش جدیدی از یک کتاب قبل از انتشار نسخه چاپی و توزیع آن در بازار نشر است.

با وجود همه این مزیت ها، هنوز هستند کسانی که با سرسختی تنها کتاب های چاپی را به رسمیت می شناسند و تمام مفهوم کتاب برایشان در بوی چسب و کاغذ خلاصه می شود. حالا باید دید با وجود این همه تحول در زمینه ابزارهای کتابخوان که می کوشند تا جای ممکن ابزارشان را به کتاب واقعی شبیه و امکانات ویژه ای برای آن فراهم کنند، کدام پیروز می شوند؛ کتابخوان های کاغذی یا نسل جدید کتابخوان ها؟