آشنایی با تفاوت های اصلی سیستم عامل لینوکس با ویندوز

لینوکس با ویندوز چه تفاوتی دارد؟ یکی از نخستین سوالاتی که در ذهن هر کاربری که به تازگی نام لینوکس به گوشش خورده است، مطرح می شود، این است که خوب لینوکس چه تفاوتی با ویندوز دارد؟ من در این مقاله قصد دارم بدون اینکه وارد مسائل خیلی فنی شوم، این موضوع را تشریح کنم. لینوکس چیست؟ لینوکس به خودی خود، یک هسته (Kernel) است. هسته، بخش اصلی سیستم عامل را تشکیل می دهد که کار آن کنترل داده ها، مدیریت حافظه، سخت افزار، ورود و خروج داده ها و تمامی موارد اصلی سیستم عامل می باشد.

همانطور که گفتم، لینوکس به خودی خود سیستم عامل به شمار نمی رود، بلکه با استفاده از ابزارهایی که پروژه بازمتن (OpenSource) گنو (GNU) برای آن تولید کرده است، تبدیل به یک سیستم عامل کامل می شود (به همین دلیل است که لینوکس را معمولا گنو/لینوکس یا GNU/Linux می نامند) و با اضافه کردن سایر نرم افزارهای بازمتن به آن، می توان از آن در موارد متعددی مانند سرویس دهنده ها، ایستگاه های کاری، کامپیوترهای روی میزی، ابر رایانه ها، ابزارهای صنعتی و پزشکی که دارای سیستم های درونه ای (Embedded) می باشند و… استفاده  نمود.

از نظر فنی، لینوکس را می توان نمونه بازمتن سیستم عامل یونیکس نام گزاری کرد. زیرا بر اساس استاندارد POSIX پیاده سازی شده و کاملا با آن سازگار است. بنابراین لینوکس را می توان نواده سیستم عامل پرسابقه و مستحکم یونیکس دانست که البته خواص خوب آنرا نیز به ارث برده است. اکنون تفاوت های اصلی لینوکس و ویندوز را با هم می شماریم:

لینوکس : سیستم عامل آزاد لینوکس یک سیستم عامل آزاد و بازمتن است. کد منبع آن در اختیار همگان قرار دارد و همه می توانند در کدهای آن تغییر ایجاد کرده و بنا به نیازشان استفاده کنند. آزاد و در دسترس بودن کدهای منبع سبب می شود تا بتوانید از طرز کارکرد دقیق سیستم عامل مطلع شوید.

شما لینوکس را می توانید به هر تعداد کپی کرده و بین دوستانتان پخش کنید. در سمت مقابل، ویندوز یک سیستم عامل اختصاصی است که کد منبع آن سری نگهداشته شده است و برای همگان در دسترس نیست. شما نمی توانید بفهمید که واقعا در زیر سیستم عامل ویندوزتان چه می گذرد؟ آیا یک برنامه جاسوسی در آن پنهان نشده است؟ بعید نیست. سیستم عامل ویندوز رایگان نبوده و تحت حمایت قانون کپی رایت قرار دارد. شما نمی توانید آنرا کپی کرده و پخش کنید. در صورت این کار شما خلاف کار هستید و جریمه و مجازات خواهید شد. (فعلا نه در ایران ) لینوکس را به هواپیمایی تشبیه کرده اند که هر قسمت از انرا در جایی ساخته اند.

لینوکس واقعا محصول کشور خاصی نیست. تعداد زیادی از مردم در سرتاسر جهان در حال کار بر روی آن و توسعه آن هستند. تعداد برنامه نویسانی که روی بخش های مختلف سیستم عامل لینوکس کار می کنند، به حدود 400 هزار نفر نیز  می رسد، در حالی که تعداد کل برنامه نویسان مایکروسافت کمتر از 10000 نفر است. همین، تفاوت کیفیت کار را مشخص می کند. شما با سیستم عامل لینوکس آزاد هستید. لازم ندارید تا از نرم افزارهای اختصاصی استفاده کنید.

● لینوکس : سرعت، قدرت، پایداری. همانطور که گفتم، لینوکس نواده سیستم عامل یونیکس است. بنابراین ساختار کلی این سیستم عامل کاملا با ویندوز متفاوت است. این به این معنی است که مثلا شما نخواهید توانست برنامه هایی که در ویندوز دارید، روی لینوکس اجرا نمایید (البته راه هایی وجود دارد شبیه سازها ولی در حالت عادی خیر). یکی از خواص اصلی سیستم عامل های خانواده یونیکس، پایداری و استقامت بسیار بالای آنهاست. این سیستم عامل ها به این راحتی ها خراب نشده و به ندرت نیاز به بوت مجدد پیدا می کنند. لینوکس هایی وجود دارند که شما می توانید سالها بدون نیاز به بوت، از آنها استفاده نمایید بدون آنکه با کوچکترین مشکلی مواجه شوید.

در سمت مقابل، حتی جدیدترین و پایدارترین سیستم های ویندوز به اندازه یک موی لینوکس پایدار نیستند. برای بکارگیری سیستم های ویندوز به عنوان سرویس دهنده به حافظه و پردازنده های قویتری نیاز دارید و مطمئن باشید اگر هر هفته آنرا بوت نکنید، از کار خواهد افتاد! من حدود 2 سال است با این سیستم عامل کار می کنم. تنها یکبار مجبور شده ام بدلیل اشکال در کارت صوتی آنرا بوت کنم. (فقط کارت صوتی از کار افتاده بود!) در صورتی که در ویندوز، شما اگر خیلی شانس داشته باشید، حتما هفته ای چندین مشکل را که منجر به بوت خواهند شد، خواهید داشت. معمولا سیستم عامل لینوکس به راحتی خراب نمی شود و برعکس ویندوز مجبور نیستید تا آنرا هر چندماه یکبار مجددا نصب کنید. حتی برخی از انواع لینوکس به نصب «یکبار برای تمامی عمر» مشهور هستند. این گونه سیستم ها را می توانید حین کار و حتی بدون بوت، به نسخه های جدیدتر ارتقا دهید.

● لینوکس : امنیت، امنیت، امنیت امروزه در دنیایی متکی بر فناوری اطلاعات زندگی می کنیم که هر لحظه به خطر افتادن جریان اطلاعات منجر به بروز خسارت های تجاری جبران ناپذیری خواهد شد. امروزه همه به دنبال یک سکوی (Platform) امن تر برای اجرای برنامه های کاربردی و سروی دهنده ها هستند. لینوکس حرف های زیادی برای گفتن در سمت امنیت دارد. بسیاری از قابلیت های امنیتی که در ویندوز وجود ندارند و یا فقط با اضافه کردن نرم افزارهای اضافی قابل دسترسی می باشند، بطور درونی و پیش گزیده در لینوکس پیاده سازی شده اند. لینوکس از ابتدا برای محیط های شبکه ای و چند کاربره طراحی شده است و همین باعث رعایت مسائل امنیتی از ابتدا در ان شده است، درحالی که ویندوز اینگونه نبوده و درحال حاضر نیز از نظر امنیتی دارای نقاط ضعف فراوانی است. مثلا یک برنامه مخرب با استفاده از همین ضعف های امنیتی می تواند کل سیستم عامل را نابود کند، ولی در صورتی که مورد مشابهی در لینوکس وجود داشته باشد، حداکثر به دایرکتوری خانگی کاربر اجرا کننده آسیب خواهد رسید، نه کل سیستم عامل. اینطور نیست که لینوکس فاقد هر گونه اشکال امنیتی باشد، خیر، ولی باز بودن کد منبع آن باعث می شود تا بسیاری از اشکالات امنیتی پیش از ایجاد خسارت و در مراحل توسعه و برنامه نویسی برنامه بر ملا شده و رفع شوند. در صورتی که اشکالی نیز در برنامه های منتشر شده یافت شود، بدلیل موجود بودن کد منبع سریعا برطرف می گردد.

 سیستم عامل ویندوز دارای اشکالات امنیتی بسیاری است که به راحتی هم کشف نمی شوند و هنگامی کشف می شوند که خسارات جبران ناپذیری در اثر حمله از طریق آن ضعف های امنیتی رخ دهد که امثال آنرا شاهد هستیم. می توان ادعا کرد که تقریبا هیچ ویروسی برای لینوکس وجود ندارد و این درحالی است که سالیانه بیش از 1000 ویروس و کرم مختلف برای سیستم عامل ویندوز ایجاد می شود. این بخاطر عدم گسترده بودن لینوکس نیست (حدود 70 درصد از سایت های وب در جهان بر روی سیستم عامل لینوکس و سرویس دهنده وب آپاچی درحال اجرا هستند) بلکه بدلیل وجود حفره های امنیتی متعدد ویندوز و سیاست انحصار گرایی شرکت  مایکروسافت است.
هیچیک از ویروس هایی که برای ویندوز نوشته شده اند، بر روی لینوکس کار نمی کنند.

● لینوکس : تنوع در انتخاب بدلیل آزاد بودن سیستم عامل لینوکس، هر گروه یا موسسه تجاری، یک نسخه خاص از آن که به توزیع یا پخش (Distribution) معروف هستند، منتشر ساخته است. این توزیع های مختلف همگی لینوکس هستند، ولی هریک معمولا برای یک یا چند امر خاص مانند سرویس دهنده، دیوار آتش، میزکار و… طراحی شده اند و هریک قابلیت ها و بهینه سازی ها خاص خودشان را به کاربران ارائه می کنند. کاربران در این میان آزادی انتخاب زیادی داشته و می توانند چیزی که کاملا نیازشان را برطرف می کند، انتخاب کنند. چیزی که در ویندوز نمی توان مفهومی برای آن پیدا کرد.

● لینوکس : سیستم عاملی حرفه ای لینوکس یک سیستم عامل حرفه ای است. یعنی ممکن است یک کاربر کاملا غیر فنی برای مدیریت آن و انجام برخی از تنظیمات سخت افزاری دچار مشکل شود و نتواند به راحتی این کار را انجام دهد. البته برخی از توزیع های لینوکس این امور را بسیار راحت (و حتی راحت تر از ویندوز) کرده اند، ولی با این حال به طور کلی، لینوکس یک سیستم عامل حرفه ای است که در عین سادگی، از پیچیدگی های فنی زیادی برخوردار است. البته تمام کاربران لازم نیست این امور را بدانند.

مثلا یک کارمند دفتری که اموری مانند تایپ و حسابداری را با کامپیوترش انجام می دهد، ممکن است از نظر فنی تفاوتی را احساس نکند، ولی لینوکس خوراکی 4 ساله برای کاربران خوره فراهم می سازد! برخلاف ویندوز، نکات بی پایانی برای یادگیری در لینوکس وجود خواهد داشت. این سیستم عامل 4 سال به راحتی شما را مشغول خواهد کرد و می توانید مطمئن باشید پس از آن بازهم مطالب جدیدی برای یادگیری وجود خواهند داشت! پس خوره های کامپیوتری از آن لذت وافری خواهند برد و هرگز آنرا رها نخواهند کرد. برخلاف ویندوز، در لینوکس راحت تر هستید تا بسیاری از کارهای پیکربندی و سیستمی را از خط فرمان بسیار قدرتمند و عالی آن انجام دهید. با اینکه برای بسیاری از امور مانند ویندوز ابزارهای گرافیکی طراحی شده است، یک کاربر حرفه ای واقعا از خط فرمان لینوکس لذت خواهد برد. خط فرمان ویندوز را اصلا می توان خط فرمان نامید؟

● لینوکس : بهشت برنامه نویسان! لینوکس را بهشت برنامه نویسان نامیده اند. برخلاف ویندوز که اکثر ابزارهای برنامه نویسی روی آنرا باید جداگانه نصب و حتی خریداری نمایید، لینوکس به همراه تمامی ابزارهای برنامه نویسی مورد نیازتان و با هر زبانی که فکر کنید ارائه می شود. کافی است آنرا نصب کنید و کار برنامه نویسی تان را با ابزارهای دلخواهتان شروع کنید.

● لینوکس : یک جعبه ابزار کامل لینوکس برای کاربران حرفه ای، یک جعبه ابزار کامل به شما می رود که در آن تمامی ابزارهای مورد نیاز مانند برنامه های اینترنتی، ابزارهای امنیتی مانند ابزارهای آزمایش شبکه، ابزارهای برنامه نویسی، هزاران صفحه کتاب و راهنما در آن پیدا خواهید کرد. ابزارهایی که در اختیارتان قرار دارد چنان متنوع هستند که می توانید 90 درصد اطمینان داشته باشید که پس از نصب آن به چیز دیگری نیاز نخواهید داشت.

● لینوکس : یکی از زیباترین دستاوردهای بشری لینوکس در سایه همکاری و تبادلات علمی هزاران نفر در سرتاسر جهان ایجاد شده و توسعه یافته است. این همکاری چنان گسترده و زیبا بوده و هست، که به سیستم عامل لینوکس لقب «زیباترین دستاورد همکاری جمعی بشر» داده شده است. فرهنگ حاکم در جامعه لینوکس و بازمتن، فرهنگ کمک، اشتراک اطلاعات و تلاش برای بهبود هرچه بیشتر محصولات و «انجام هرکاری که از دستت برمی آید» است. هرکس که می خواهد با این سیستم عامل کار کند، باید تمامی دیدگاه ها و عقاید قبلی خود را درباره نرم افزارها و سیستم عامل کنار گذاشته و با یک دیدگاه جدید و طرز فکر متحول شده وارد دنیای لینوکس شود، زیرا با فرهنگ حاکم متفاوتی روبرو خواهد بود.