مراقبت، اقدامات و ورزش قبل از تعویض مفصل زانو برای بهبودی سریع

در تعویض کلی زانو، انتهاهای صدمه دیده استخوان‌ها که در زانو به یکدیگر می‌رسند، تعویض می‌شود. این استخوان‌ها عبارتند از استخوان ران (فمور) و اسخوان پایینی (درشت نی). پزشک قسمتهای آسیب دیده استخوان‌ها را خواهد برداشت. سپس وی آن را با قسمتهای پلاستیکی یا فلزی جایگزین خواهد نمود. این بخش‌ها ممکن است با چسب به استخوان هایتان متصل شوند. در نظر گرفتن ورزش، برخی از آزمایش‌ها و تست‌ها و همچنین مصرف یا عدم مصرف برخی از داروها قبل از تعویض مفصل زانو ضروری است.
کلینیک تخصصی زانو درد امید خدمات فیزیوتراپی جهت درمان های غیرجراحی و فیزیکی ارائه می دهد.

تعویض زانو چه زمان پیشنهاد می‌شود؟

دلایل متعددی از توصیه به جراحی تعویض زانو از سوی پزشک وجود دارد. افرادی از جراحی تعویض زانو سود خواهند برد که :
• درد شدید یا سختی زانو که فعالیتهای روزانه همچون راه رفتن، بالارفتن و پایین آمدن از پله و نشستن و بلند شدن از صندلی را محدود می‌نماید.
• شاید در اوایل راه رفتن بیش از چند بلوک و بدون درد سخت باشد و به عصا یا واکر نیاز داشته باشید.
• درد متوسط یا شدید زانو به هنگام استراحت، در شب یا روز
• زانو درد شدید به استراحت و مصرف دارو بهتر نمی شود.
• بدشکلی زانو – انحراف به سمت داخل یا خارج پا (پرانتزی یا ضربدری)
• عدم موفقیت در بهبود وضعیت با استفاده از روشهای درمانی دیگری همچون داروهای ضدالتهاب، تزریق کورتیزون، تزریق روان‌ساز، فیزیوتراپی یا جراحی های دیگر

افراد واجد شرایط جراحی
هیچ محدودیت مطلقی بر روی سن یا وزن برای جراحی تعویض زانو وجود ندارد. پیشنهاد به انجام جراحی به درد و عدم توانایی حرکتی بیماری بستگی دارد، نه سن وی. اکثر افرادی که تحت عمل تعویض زانو قرار می‌گیرند معمولا سنی بین 50 تا 80 دارند، اما جراح ارتوپد هر بیمار را مورد ارزیابی قرارخواهد داد. تعویض کلی زانو در هر سنی، از نوجوانان مبتلا به آرتروز جوانان یا بیماران مسن با آرتروز دژنراتیو می‌تواند با موفقیت روبرو شود. در ابتدا پیشنهاد می شود که بیمار، درمان آرتروز زانو را با ورزش شروع کند.

آمادگی برای جراحی تعویض مفصل زانو
ورزش، آزمایش و تست اشعه ایکس و همچنین برخی از داروها قبل از تعویض مفصل زانو ضروری است.

برنامه های تمرینی پیش از جراحی
از آنجایی که واکنش هر کس به به تمرین متفاوت خواهد بود، خودتان باید داور توانایی خود از انجام تمارین ورزشی در روز باشید. اگر تمرینی منجر به افزایش درد می‌شود، آن را متوقف نمایید. پیش از جراحی باید یک یا دو مرتبه در روز تمرین کنید. از هر تمرین 10 الی 20 تکرار داشته باشید. بهتر است که تمارین را بر روی هر دو پا انجام دهید. برای آنکه راحت تر باشید، تمارین را به شکل خوابیده انجام دهید. تختتان می‌تواند مکانی عالی برای انجام تمارین باشد.

انقباض ران

این تمرین می‌تواند منجر به چسبندگی عضلات چهارسر به زانو شود.
• به پشت دراز بکشید
• با فشردن پشت زانو به زمین یا تخت، عضلات جلوی رانتان را منقبض کنید.
• همین حالت را برای 5 ثانیه حفظ کنید و سپس آن را شل کنید
• این حرکت را در 3 تکرار 20 تایی انجام دهید.

پا بالا از کنار درازکش

این تمرین به منظور ساختن عضلات دورکننده قرار گرفته در باسن ضروری است. این عضلات به پایداری لگن به هنگام ایستادن یا راه رفتن منجر می‌شود.
• به کنار دراز بکشید
• پای بالایی را صاف به سمت بالا و به فاصله 1.5 فوت تا 2 فوت (46 تا 91 سانتی متر) از پای دیگر بیاورید.
• پا را پایین آورده و دوباره تکرار کنید
• این حرکت را در سه تکرار 10 تایی انجام دهید.

پا بالا صاف 

این تمرین به تقویت و ساخت عضلات چهارسر و جمع کننده سرینی کمک می‌نماید. این مساله بخصوص برای بازیابی حرکات بعد از جراحی اهمیت بسیاری دارد.

حرکت صدف

این حرکت بر روی عضلات روتیتر خارجی از عضلات دورران عمل خواهد نمود. هر دوی این عضلات برای حرکت و حفظ تعادل ضروری اند.
• به نحوی به کتار دراز بکشید که پای آسیب دیده در بالا قرار بگیرد.
• قوزک‌ها را روی هم قرار داده و زانوهایتان را به شکل صدف باز و بسته کنید.
• این حرکت را در سه ست با تکرارهای 5 الی 20 تایی انجام دهید.

زانو خم 

این حرکت به حفظ بازه حرکتی در پیش از جراحی کمک خواهد نمود.
• بر صندلی محکمی نشسته و زانویتان را تا جایی که ممکن است به عقب خم کنید.
• این حالت را 5 ثانیه حفظ نموده و سپس به حالت اولیه بازگردید
• این حرکت را در سه تکرار 20 تایی انجام دهید.

پا صاف نشسته

این حرکت از طریق بازه کامل حرکتی اش به تقویت عضلات چهارسر می‌انجامد
• بر صندلی محکمی بنشینید و پایتان را تا جایی که صاف شود، بالا بیاورید
• همین حالت را 5 ثانیه حفظ کنید
• به آرامی آن را پایین بیاورید
• این حرکت را در سه تکرار 20 تایی انجام دهید.

پوش‌آپ با صندلی 

این تمرین به تقویت عضلات سه سر که در صورت جراحی هر دو پا، می‌تواند شما را نگاه دارد، کمک خواهد نمود.
• با دستان به صندلی محکمی تکیه کنید.
• دستانتان را محکم به دور نشیمنگاه صندلی گرفته و به سمت پایین فشرده و در عین تقویت بازوان و آرنج ها، بدن خود را بالا بکشید.
• به آرامی خود را به عقب و بر روی صندلی قرار دهید. این حرکت به تقویت عضلات سه سر کمک می‌نماید تا بتواند در صورتیکه نتوانید از هر دو پای خود بعد از جراحی استفاده نمایید، به شما کمک نماید.

پا صاف درازکش

به پشت به روی زمین یا تخت بخوابید و یک متکای گرد یا قوطی بزرگ را در زیر زانوی آسیب دیده قرار دهید. پا و زانویتان را صاف کرده و همین حالت را به مدت 5 ثانیه حفظ کنید. به آرامی پا را پایین آورده و استراحت کنید. حتما در حین انجام این حرکت از تماس پشت زانو با شیء زیر زانو و قرار گرفتن کمر بر روی سطح زیرین اطمینان حاصل نمایید.

پا بالا از پشت

این حرکت به تقویت همسترینگ و عضلات سرینی در باسن کمک می‌کند. این عضلات در نشستن و بلند شدن، بر و از صندلی و ماشین کاربردی است.
• در حالی که پاهایتان کشیده است، بر شکم دراز کشیده و به آرامی پاهایتان را به سمت سقف بلند کنیدو
• دو تا سه ثانیه در همین حالت بمانید.
• به آرامی به حالت اولیه بازگردید.

ایستادن بر روی یک پا با استفاده از تکیه گاه 

این تمرین در حفظ تعادل و کاهش احتمال افتادن ضروری است. این تمرین را هر چند مرتبه که می‌توانید در روز تکرار کنید.
• در کنار اوپن آشپزخانه یا چیزی در ارتفاع کمر بایستید.
• به آن تکیه نموده و 30 ثانیه بر روی پای آسیب دیده بایستید.
• عضلات سرینی (در کفل)تان را منقبض نمایید تا عضلات دور کننده را نیز درگیر کنید.

کشش صاف زانو 

روی صندلی محکم بنشینید پای خود را در حالت کشیده روی صندلی دیگر قرار دهید. شما باید در پشت زانوی خود احساس کشش کنید. حوله لوله شده را می توانید زیر مچ پا خود را برای افزایش کشش اضافه کنید. این کار را برای 5 تا 10 دقیقه انجام دهید.

آزمایشات پیش از عمل

پس از قطعی شدن تصمیم مبتنی بر جراحی تعویض زانو، باید تحت آزمایشات و ارزیابی های قبل از جراحی قرار بگیرید. تیم پزشکی‌تان وجود شرایط مناسب در شما به منظور انجام جراحی را مورد ارزیابی قرار خواهند داد. وجود هر گونه مشکل احتمالی از سوی آنان مشخص خواهد شد. این مساله می‌تواند به موفقیت جراحی منجر شود. تقریبا یک یا دو هفته پیش از عمل، تحت آزمایشات پیش از عمل (PAT) قرار خواهید گرفت. این آزمایشات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• آزمایشات فیزیکی
• پرسشنامه ای دقیق
• انجام آزمایشات خونی کامل به منظور تشخیص وجود یا عدم وجود کم خونی
• آزمایش ادرار
• آزمایش انعقاد خون به منظور تعیین انعقاد عادی خون
• آزمایشات متابولیک خونی و وضعیت الکترولیت

برای حصول اطمینان از سلامت قلبی، ممکن است نوار قلبی از شما گرفته شود. همچنین ملاقاتی با متخصص بیهوشی به منظور مطالعه سابقه سلامتی‌تان خواهید داشت. این آزمایشات پیش از جراحی به منظور تعیین بهترین روش بیهوشی انجام خواهد شد. تصمیم متخصص بیهوشی ممکن است به استفاده از بیهوشی کامل، که شما را در طول جراحی بیهوش خواهند نمود، باشد. گزینه دیگر بی حسی اپیدورال یا نخاعی باشد، روشی که در طول جراحی هوشیار خواهید بود، ولی از کمر به پایین را حس نخواهید نمود. پزشک به تصویر اشعه ایکس و MRI به منظور کسب درکی کامل از شرایط زانویتان نیاز خواهد داشت. این تصاویر به پزشک در بررسی جزئیات زانو کمک خواهد نمود. این مساله منجر به اتخاذ تصمیم درست راجع به اندازه و جاگذاری ایمپلنت خواهد شد. این تصاویر همچنین در بکارگیری بهترین روش جراحی نیز کمک خواهد نمود.

تغییرات دارویی
اگر در حال مصرف دارویی هستید، ممکن است با تغییر دوز مصرفی آن از سوی پزشک مواجه شوید. همچنین ممکن است با تجویز داروهای جدید چون داروهای ضدانعقاد به منظور ساده تر کردن فرایند جراحی مواجه شوید. یکی از عوارض جانبی اصلی جراحی، عفونت، بخصوص در افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف شده خواهد بود. همچنین احتمالا بعد از جراحی از آنتی بیوتیک در مقابل عفونت استفاده خواهید نمود. باید استفاده از آسپیرین یا هر داروی دیگری همچون داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب (NSAID) را یک هفته پیش از انجام عمل متوقف نمایید. این داروها عبارت خواهند بود از ناپروکسن (الیو) یا ایبوپروفن (موترین، ادویل). می‌توانید از استامینوفن (تیلنول) برای رفع درد استفاده نماید. این گام به منظور حصول اطمینان از پیشگیری از وقوع مشکلات خونریزی بعد از عمل خواهد بود.

ذخیره خون
ممکن است پزشک با شما راجع به ذخیره خون صحبت کند. ذخیره خون بدان معناست که خون خودتان پیش از جراحی کشیده شده تا در صورت نیاز در حین جراحی، بتوان از آن استفاده نمود. تقریبا 20 درصد از افرادی که عمل تعویض کلی زانو را انجام می‌دهند، به انتقال خون نیاز پیدا خواهند نمود. اگر خون خودتان را پیش از جراحی ذخیره نکنید و در طول عمل به انتقال خون احتیاج پیدا کنید، بهترین خونی که مطابق با ویژگی های خونی‌تان باشد مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

در روز جراحی
• دقیقا مطابق دستورالعمل ارائه شده در رابطه با توقف خوردن و نوشیدن عمل نمایید. اگر چنین نکنید، ممکن است که جراحی منتفی شود. اگر دستور پزشک به مصرف داروها در روز جراحی باشد، آنها را با نوشیدن جرعه ای آب مصرف کنید.
• پیش از آماده شدن برای جراحی، دوش بگیرید. از لوسیون، عطر، خوشبو کننده بدن یا لاک ناخن استفاده نکنید.
• ناحیه جراحی را نتراشید.
• جواهرات خود را و اگر از لنز استفاده می‌کنید، آنها را نیز در بیاورید.

در حین جراحی تعویض کلی زانو

زانویتان به منظور نمایش کلیه سطوح آن، در حالت خم شده قرار خواهد گرفت. جراح پس از ایجاد برش 6 تا 10 اینچی (15 تا 25 سانتی متری)، کاسه زانو را کنار خواهد زد و سطح آسیب دیده مفصل را بر خواهد داشت. پس از آماده سازی سطوح مفصل، جراح قطعات مفصل مصنوعی را متصل خواهد نمود. پیش از بخیه زدن برش، وی زانو را خم نموده و آن را می‌چرخاند تا از عملکرد مناسب آن مطمئن شود. این جراحی حدود دو ساعت به طول خواهد انجامید.

پس از جراحی تعویض کلی زانو 
پس از جراحی زانو و قراردادن پروتز (پای مصنوعی) زیر زانو و به منظور تحت نظارت قرار گرفتن، به اتاق ریکاوری منتقل خواهید شد. با کسب هوشیاری و ثابت شدن ضربان، تنفس و فشار خون، به اتاق های بخش منتقل خواهید شد. جراحی زانو معمولا به بستری چند روزه در بیمارستان نیاز دارد. شروع به حرکت مفصل جدید از اهمیت بالایی برخوردار است. فیزیوتراپ بلافاصله بعد از جراحی، دیداری با مریض خواهد داشت و برنامه تمرینی به شما ارائه خواهد نمود. برای شروه روند فیزیوتراپی می‌توان از یک دستگاه حرکت پسیو مداوم (CPM) استفاده نمود. این دستگاه زانوی جدیدتان را زمانی که در حالت استراحتید، در بازه حرکتی‌اش جابجا خواهد نمود. با کمک دارو رددتان کنترل می‌شود تا قادر به شرکت در تمرینات باشید. برای زمان بستری در بیمارستان و بعد از مرخصی، برنامه تمرینی خواهید داشت. پس از مرخص شدن از بیمارستان به خانه یا مرکز حرکت درمانی برده خواهید شد. در هر دو صورت پزشک تا دستیابی دوباره به قدرت عضله و بازه حرکتی مناسب، برنامه ای برای ادامه فیزیوتراپی ترتیب خواهد داد.

بعد از جراحی تعویض کلی زانو در خانه

• تمیز و خشک نگاه داشتن محل جراحی در خانه از اهمیت بالایی برخوردار است. پزشک دستورالعمل بخصوصی برای حمام کردن به شما خواهد داد. بخیه های جراحی در جلسه بعدی ملاقات در مطب کشیده خواهد شد.
• به منظور کاهش تورم، از شما خواسته می‌شود تا پایتان را در سطحی بالاتر قرار دهید و یا از قرار دادن بخ بر آن استفاده نمایید.
• از مسکن به منظور کاهش درد بهره بگیرید. آسپیرین یا برخی داروهای بخصوص دیگر می‌تواند احتمال خونریزی را افزایش دهد. حتما تنها از داروهای توصیه شده استفاده نمایید.
• می توانید به روند عادی غذاییتان ادامه دهید، مگر آنکه پزشک خلاف آن را گفته باشد.
• بعد از جراحی و تا زمانی که پزشک اجازه ندهد، قادر به رانندگی نخواهید بود. محدودیت بر دیگر فعالیتها نیز اعمال می‌شود. بازیابی کامل توان می‌تواند تا ماهها بعد از جراحی ادامه یابد.
• حتما بعد از جراحی تعویض زانو از افتادن پیشگیری کنید، چرا که افتادن می‌تواند منجر به وارد آمدن صدمه به مفصل جدید شود. ممکن است توصیه فیزیوتراپ تا دستیابی به قدرت و بهبود در برقراری تعادل، به استفاده از ابزارهای کمکی (عصا یا واکر) برای کمک به راه رفتن باشد.

اگر با هر یک از موارد زیر روبرو شدید، آن را به پزشک اطلاع دهید:
• تب
• قرمزی، تورم، خونریزی یا تراوشات دیگر از محل برش جراحی
• افزایش درد در اطراف محل برش