جاوا اسکریپت (JavaScript) چیست و چگونه کار میکند؟

جاوا اسکریپت یک زبان برنامه نویسی برای وب است. اکثر مرورگر های وب، اعم از گوگل کروم، فایرفاکس، سافاری، اینترنت اکسپلورر، مایکروسافت اج و اپرا از جاوا اسکریپت پشتیبانی میکنند. مرورگر های گوشی نیز از جاوا اسکریپت پشتیبانی میکنند.

در اصل از جاوا اسکریپت برای بهبود صفحات وب و کاربر پسند تر کردن آنها استفاده میشود. آپدیت کردن و افزودن مطالب جدید به سایت ها، بهبود رابط کاربری و افزودن منو ها و بخش های مختلف به سایت، عناصر متحرک، چیزهای گرافیکی 2 و 3 بعدی، نقشه های قابل کار کردن، پلیر های ویدیو و... به وسیله جاوا اسکریپت کار میکنند. به جاوا اسکریپتی که در مرورگر های وب استفاده میشود جاوا اسکریپت کلاینت میگویند.

آشنایی با جاوا اسکریپت

سه گانه تشکیل دهنده صفحه وب

یک صفحه وب معمولا متشکل از سه چیز است، که این سه چیز اچ تی ام ال، سی اس اس و جاوا اسکریپت هستند. HTML صفحه را به نمایش میگذارید که دارای متن، عکس و... است. CSS برای کنترل و شخصی سازی ظاهر صفحه وب است و نمایش رنگ ها، فونت ها و... بر عهده CSS است. و نهایتا JavaScript نیز برای افزودن عناصر متغیر به صفحه وب است و به منظور قابل برنامه ریزی بودن صفحه وب میباشد.

تاریخچه جاوا اسکریپت

توسعه جاوا اسکریپت در سال 1995 به دست گروه Netscape که مرورگر اینترنت Netscape را ساختند آغاز شد. این گروه به این فکر افتادند که خلق یک زبان برنامه نویسی برای بهبود تجربه کاربری از صفحه وب میتواند برای کاربران بسیار بهتر باشد. بنابراین آنها پیش "برندان آیک" (Brendan Eich)، فردی که کمپانی موزیلا و مرورگر اینترنت فایرفاکس را توسعه داد رفتند. از آنجایی که زبان جاوا در همان زمان هم بود و یک زبان جدید و محبوب برای برنامه نویسی وب محسوب میشد، آن ها خواستند که این زبان را شبیه به جاوا توسعه دهند.

جاوا اسکریپت چیست؟

نتیجه کار، زبان جاوا اسکریپت شد که دارای قابلیت های زبان برنامه نویسی “Scheme”، جهت گیری شیء زبان برنامه نویسی “Small Talk”، و نحوه نگارش و قرار گیری کلمات (Syntax) زبان برنامه نویسی Java بود. نامی که برای اولین نسخه از این زبان برنامه نویسی در نظر گرفته شد “Mocha” بود. این نام به “LiveScript” در ماه سپتامبر همان سال، یعنی 1995 تغییر یافت و نهایتا در ماه دسامبر 1995 میلادی نام "جاوا اسکریپت" برای این زبان برنامه نویسی در نظر گرفته شد.

در سال 1996 زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت به سازمان “ECMA International” ارسال شد تا مشخصات استاندارد آن ثبت شوند. در ماه ژوئن سال 1997، اولین مشخصات رسمی این زبان برنامه نویسی با نام “ECMA-262” عرضه شدند. آخرین نسخه این زبان برنامه نویسی “ECMAScript 2017” نام دارد که در سال 2017 عرضه شد.

چه کاری میتوان با جاوا اسکریپت انجام داد؟

جاوا اسکریپت یک مترجم و رمز گشای زبان برنامه نویسی تکامل یافته است که در مرورگر اینترنت شما جاسازی شده است. هر کاری را که با زبان برنامه نویسی معمولی همانند Java بتوان انجام داد، با JavaScript نیز میتوان انجام داد. از بین این کار ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1. اعلام متغیر ها.

2. ذخیره و بازیابی مقادیر.

3. تعریف و فراخوانی توابع.

4. هر فرد میتواند یک کلاس اختصاصی برای خودش در این زبان تعریف کند.

5. بارگذاری و استفاده از ماژول های خارجی.

6. نوشتن کد های رسیدگی کننده به کار ها برای رسیدگی به کار ها و کاربر.

7. و خیلی کار های بیشتری.

مرورگر وب یک صفحه وب را بارگذاری میکند، HTML را تجزیه میکند و چیزی به نام “Document Object Model” را از محتویات صفحه وب میسازد. Document Object Model یک نمای زنده از صفحه وب را به کد جاوا اسکریپت شما ارائه میدهد. با این کار جاوا اسکریپت میتواند Document Object Model را ویرایش کند و سریعا به کاربرانی که از آن صفحه وب بازدید میکنند نمایش دهد. همچنین میتوانید با استفاده از جاوا اسکریپت کد های بنویسید تا زمانی که کاربر در سایت شما کار هایی نظیر حرکت موس، کلیک و... انجام داد اتفاقاتی بیافتد.

اخطار: از آنجایی که JavaScript یک زبان برنامه نویسی قدرتمند است، امکان توسعه بد افزار و ویروس نیز با استفاده از این زبان وجود دارد و افرادی میتوانند با استفاده از جاوا اسکریپت کاربرانی که از سایت هایشان بازدید میکنند را هدف قرار دهند. با این کار میتوانند رمز هایی را که در مرورگر اینترنتتان وارد کردید را به سرقت ببرند.

جاوا اسکریپت چگونه کار میکند؟

زمانی که مرورگر وب یک صفحه وب را بار گذاری میکند، تجزیه کننده HTML و یا همان "HTML Parser" شروع به تجزیه HTML کرده و سپس Document Object Model را میسازد. زمانی که تجزیه کننده HTML با یک CSS و یا JavaScript مواجه شود، این ها را به تجزیه کننده CSS و یا همان "CSS Parser" و موتور جاوا اسکریپت (JavaScript Engine) ارسال میکند.

موتور جاوا اسکریپت فایل ها و کد های مربوط به جاوا اسکریپت را بار گذاری میکند اما سریعا کد ها را اجرا نمیکند. زمانی موتور جاوا اسکریپت کد ها را اجرا میکند که عمل تجزیه HTML و CSS به پایان برسند. زمانی که این دو تجزیه شوند کد های جاوا اسکریپت نیز اجرا میشوند و اجزای صفحه وب که با استفاده از این زبان برنامه نویسی ساخته شده اند بارگذاری میشوند. نتایج این کار ها در Document Object Parser نمایان خواهد شد و در مرورگر وب نمایش داده خواهد شد.

بارگذاری جاوا اسکریپت در یک صفحه وب

رایج ترین راه بارگذاری جاوا اسکریپت در یک صفحه وب، استفاده از تگ (Tag) اچ تی ام ال است. بدین منظور میتوانید از یکی از کد های زیر استفاده کنید:

اجرای کدهای جاوا اسکریپت روی کامپیوتر به‌صورت آفلاین

1. بارگذاری فایل جاوا اسکریپت خارجی در یک صفحه:

دانلود این کد در قالب فایل TXT

2. اگر جاوا اسکریپت از یک سایت به غیر از سایت مورد نظر شما است، میتوانید آدرس سایت مورد نظر که جاوا اسکریپت در آن است را نیز در کد وارد کنید:

دانلود این کد در قالب فایل TXT

3. جاوا اسکریپت میتواند در HTML جاسازی شده باشد. با استفاده از کد زیر، صفحه وب مورد نظر حین بارگذاری یک پیغام نمایش خواهد داد:

دانلود این کد در قالب فایل TXT

راه های فراوانی برای بارگذاری کد جاوا اسکریپت وجود دارند. در حقیقت فریم ورک (FrameWork) های زیادی وجود دارند که به منظور بارگذاری و اجرای ماژول (Module) های جاوا اسکریپت طراحی شده اند.

چند کد ساده جاوا اسکریپت

در این بخش چند کد ساده جاوا اسکریپت را مثال میدهیم تا به شما بگوییم که استفاده از جاوا اسکریپت در یک صفحه وب به چه سادگی است:

1. با استفاده از کد زیر تمامی حروف “BOLD” شده در متن انتخاب شده و اولین آنها قرمز رنگ خواهد شد: