اوبونتو، تجربه ای متفاوت از لینوکس    

درصد بالایی از کاربران ایرانی در جامعه کامپیوتری امروز واژه لینوکس را به عنوان یک سیستم عامل شنیده اند و کم وبیش بر حسب نوع فعالیت خود ممکن است تجاربی نیز با لینوکس، جایگزین سیستم عامل محبوب بیل گیتس کسب نموده باشند. هنوز خاطره نصب طاقت فرسای نسخه های قدیمی تر از ردهت لینوکس 6 را خوب به یاد دارم که پس از موفقیت در مراحل پیچیده نصب، محیط خشک و ناکارای گرافیکی آن نسخه ها به خصوص در فراهم ساختن امکانات زبان فارسی چگونه خستگی کار را در بدن کاربر باقی می گذاشت! از آن زمان تاکنون نسخه های متفاوت و توزیع های متنوعی از لینوکس ارائه و معرفی شده که تحولاتی چشمگیر در زمینه امکانات desktop و پشتیبانی از زبان فارسی را باعث شده است. در این گفتار قصد معرفی یا آموزش لینوکس را نداریم و به تجربه عملی در راه اندازی امکانات عمومی مورد نیاز کاربر کامپیوتر در محیط اوبونتو اشاره می شود. اوبونتو (Ubuntu)، توزیعی از لینوکس بر پایه توزیع معروف دبیان (Debian) است. با آنکه Debian تفاوت های بسیاری نسبت به انواع Redhat در امکانات و برخورد با مسائل مختلف دارد، تفاوت مدنظر در این گفتار سیستم نصب و بسته بندی ماژول های نرم افزاری مورد استفاده برای نصب برنامه هاست. ابتدا به بررسی برخی از خواص اولیه Debian که مشترک با اوبونتو است، می پردازیم و در نهایت به تجارب عملی در اوبونتو متمرکز خواهیم شد.

به طور خلاصه می توان گفت که بسته های نصب نرم افزار یاrpmهای مرسوم در Redhat در Debian به سلسله مراتبی از بسته های نصب موسوم به Deb تبدیل یافته اند که برای نصب هر نرم افزار مورد نظر، به نصب یک سلسله مراتب درختی خاص از این بسته ها بر حسب نوع رابطه های وابستگی موجود بین آنها نیاز است. برای تشخیص خودکار وابستگی ها و سهولت در امر نصب ابزارهایی در Debian پیش بینی شده اند که شاید بتوان برنامه (دستور) Aptitude را از آن جمله نامید.این دستور قابلیت بررسی وضعیت نصب بودن یا نبودن یک نرم افزار، قابلیت نصب یا پاکسازی برنامه نصب شده از سیستم عامل را خواهد داشت. اصول کار به این صورت در نظر گرفته شده است که برای هر عملیات نصب، انباره ای کامل در مسیری مشخص از بسته های نرم افزاری نصب (Deb فایل ها) وجود دارد که مورد استفاده برنامه Aptitude قرار می گیرد. این انباره می تواند در مسیری خاص در اینترنت یا در کامپیوتری محلی در شبکه محلی موجود باشد. معمولا در یک شبکه محلی برای اجتناب از Download تکراری بسته ها، مدیر شبکه یک نسخه محلی از انباره موسوم به Mirror را Download و در اختیار سایر کامپیوترهای شبکه قرار می دهد.

● نصب یک نرم افزار :

شاید ساده ترین روش نصب یک نرم افزار استفاده از دستور aptitude install باشد اما قبل از آن باید مسیر انباره مورد استفاده برای نصب مشخص شده باشد. تعریف یک یا چند انباره در فایل /etc/apt/sources.list انجام می شود. معمولا در این فایل مسیر انباره های معروف و عمومی مخصوص اوبونتو یا دبیان به فرمتی خاص تعریف شده اند. در راهنمای نصب نرم افزارهایی که در توزیع های رسمی اوبونتو وجود ندارند، مسیر انباره مورد نیاز برای نصب آن نرم افزار معرفی شده است. نکته قابل توجه اینکه پس از هر تغییر در فایل فوق برای به روز رسانی مرجع مورد استفاده در نصب باید دستور زیر اجرا شود: apt get update و پس از آن، دستور زیر نرم افزار مورد نظر را پس از بررسی و Download بسته مورد نیاز نصب می نماید:

● aptitude install :

همانگونه که مشخص است دستورات فوق در حال دسترسی به اینترنت قابل اجرا هستند مگر آنکه مسیر انباره تعریف شده در شبکه محلی یا روی دستگاه جاری وجود داشته باشد.

● امکانات اداری یا Office :

شاید اولین نیازمندی کاربر، امکان استفاده از نرم افزارهای اداری همانند واژه پردازها (Word)، صفحه گسترده ها (Excel) و نرم افزارهای ارائه (Presentation) باشد. هم زمان با نصب نسخه CD اوبونتو مجموعه کامل OpenOffice به صورت خودکار نصب می شود که کاملا قابل رقابت با مجموعه Office مایکروسافت به حساب می آید.

لینوکس‌ در‌ برابر ‌‌ویندوز ( قسمت دوم )

لینوکس در سایه همکاری و تبادلات علمی هزاران نفر در سرتاسر جهان ایجاد شده و توسعه یافته است. این همکاری چنان گسترده و زیبا بوده و هست، که به سیستم‌عامل گنو/لینوکس لقب «یکی از زیباترین دستاوردهای همکاری جمعی بشر» داده شده است. فرهنگ حاکم در جامعه گنو/لینوکس و بازمتن، فرهنگ کمک، اشتراک اطلاعات و تلاش برای بهبود هرچه بیشتر محصولات و «انجام هرکاری که از دستت برمی آید» است.

هرکس که می خواهد با این سیستم‌عامل کار کند، باید همه دیدگاه‌ها و عقاید قبلی خود را درباره نرم‌افزارها و سیستم‌عامل کنار گذاشته و با یک دیدگاه جدید و طرز فکر متحول شده وارد دنیای گنو/لینوکس شود، زیرا با فرهنگ حاکم متفاوتی روبه‌رو خواهد بود. گنو/لینوکس نوید دهنده آزادی است. لینوکس به طور نمونه به ارائه دو واسطه گرافیکی کاربر،KDE و Gnone می‌پردازد.
در توزیع‌های عمده لینوکس، لیندوز موجب شده واسطه کاربر شباهت بیشتری به ویندوز داشته باشد. همچنین XPde for Linux نیز در شباهت لینوکس به ویندوز نقش موثری دارد. واسطه گرافیکی کاربر در سیستم‌های لینوکس اختیاری است و حال آن که این واسطه جزء جدایی ناپذیر OS در ویندور است. سرعت، کارایی و اطمینان در اجرای یک سرور به جای لینوکس که فاقد واسطه گرافیکی کاربر است، افزایش یافته است و این در حالی است که دیگر نسخه‌های سرور ویندوز قادر به انجام چنین عملی نیستند. در واقع واسطه گرافیکی کاربر در لینوکس، اجرا و کنترل از راه دور را برای یک رایانه لینوکس آسانتر و طبیعی تر از رایانه ویندوز جلوه می‌دهد.

واسطه نمای متنی:
این واسطه به عنوان یک مفسر دستوری نیز شناخته شده است. کاربران ویندوز برخی اوقات از آن به عنوان یک اعلان از سوی DOS نیز یاد می‌کنند. کاربران لینوکس آن را به عنوان یک برنامه واسطه معرفی می‌کنند. هر نوع از ویندوز به یک مفسر دستوری مجهز است، اما انواع مختلف ویندوز از مفسرهای مختلفی نیز برخوردارند.
به طور کلی، مفسرهای دستوری ویندوز سری x9 شباهت زیادی به یکدیگر دارند و نسخه‌های کلاس NT نیز مفسرهای دستوری مشاهبی را در خود جای داده‌اند. اما تفاوت‌هایی در بین این دو دسته از ویندوز وجود دارد.
لینوکس مانند دیگر نسخه‌های یونیکس، از مفسرهای دستوری چندگانه پشتیبانی می‌کند، اما معمولا از یک نوع که به عنوان BASH شناخته می شود، استفاده می‌کند. از دیگر مفسرها می توان از Korn shell، Bourne shell، ash و C shell یاد کرد.

هزینه‌ها:
برای یک desktop و یا کاربرد خانگی، می‌توان گفت لینوکس خیلی ارزان و یا رایگان است در حالی است که ویندوز گران است. در کاربرد سرور نیز لینوکس در مقایسه با ویندوز بسیار ارزان است. مایکروسافت اجازه می دهد، یک کپی از ویندوز تنها برای یک رایانه استفاده شود. برای اولین بار در ویندوز XP، آنها با استفاده از نرم‌افزاری به اعمال این قانون (در ابتدا فعال‌سازی تولید ویندوز و سپس ویندوز Genuine) می‌پردازند.


دستیابی به سیستم‌عامل:
برای دستیابی به لینوکس باید رایانه ای جدید را که لینوکس از پیش بر روی آن نصب شده خریداری کرد. لیندوز که در حال حاضر لینسپایر نامیده می‌شود، لیست تمامی فروشندگانی که رایانه‌هایی مجهز به لیندوز را به فروش می‌رسانند، ارائه می‌دهد. اگر شما خواستار نصب لینوکس هستید، می‌توانید به خرید رایانه‌ای بدون سیستم‌عامل از Dell و یا Wal-Mart که برای نصب انواع لینوکس کامل است، اقدام کنید.
نصب ویندوز همیشه یکسان است و این در حالی است که توزیع‌های مختلف لینوکس برنامه‌های نصب خود را دارند که حتی این امر می‌تواند در نسخه‌های مختلف توزیع یکسان، تغییر یابد.

اجرای برنامه از طریق سی دی:
یکی از کارهایی که لینوکس می‌تواند انجام دهد و ویندوز نمی‌تواند، اجرا شدن از روی سی دی است. برای اجرا، ویندوز باید ابتدا روی دیسک سخت نصب شود. اگر نصب ویندوز در مقطعی قطع شود، نمی‌توان رایانه را راه‌اندازی کرد. برنامه‌ای رایگان با نام BartPE وجود دارد که می‌تواند برخی از برنامه‌های ویندوز را از طریق سی‌دی bootable اجرا کرد.
به طور عادی، لینوکس نیز از طریق یک دیسک سخت اجرا می‌شود، اما تعداد خیلی کمی از نسخه‌های لینوکس هستند که بدون نصب شدن بر روی دیسک سخت، کاملا از طریق سی دی اجرا می‌شوند.
در نسخه‌های لینوکس مبنی بر سی‌دی، کاربرد از دیسک سخت متفاوت است. برخی از آنها مانند لیندوز، هیچ چیزی را بر روی دیسک سخت چک نمی‌کنند و تجربه لینوکس را به راحت‌ترین و امن‌ترین نحو امکان می‌سازند.

نرم‌افزار کاربردی:
در مقایسه لینوکس و ویندوز می‌توان گفت، نرم‌افزارهای کاربردی بیشتری برای ویندوز موجود است.
کسب نرم‌افزار کاربردی:اگر به خرید یک کپی از ویندوز بر روی CD-ROM اقدام کنید، نمی‌توانید به نرم‌افزارهای کاربردی آن دسترسی پیدا کنید. اما اگر به خرید یک یا چند کپی از لینوکس بپردازید، می‌توانید نرم‌افزارهای کاربردی آن را به صورت رایگان دریافت کنید. رایانه ای جدید به همراه ویندوزی که از پیش بر روی آن نصب شده نیازمند به نرم‌افزارهای کاربردی دارد. هر توزیع لینوکس با انواع متعددی ارائه می شود. هر چه نسخه گرانتر باشد، نرم‌افزارهای بیشتری نیز خواهد داشت.

نصب نرم‌افزارهای کاربردی:
نصب کاربردها تحت ویندوز در حالی که استاندارد نشده‌اند، معمولا همسان است. نصب نرم‌افزار تحت لینوکس در هر توزیع متغایر است و به راحتی، سادگی و آشکاری ویندوز نمی‌باشد. لیندوز به کاربران اجازه می‌دهد به نصب نرم‌افزارها در شرایطی شبیه به بهنگام کردن ویندوز بپردازند. در لینوکس کاربردها پس از دانلود شدن، به طور خودکار نصب می‌شوند که این سرویس‌دهی به صورت رایگان صورت نمی‌پذیرد.

ویروس‌ها و جاسوس‌ها:
انواع مختلفی از برنامه‌های نرم‌افزاری بداندیش وجود دارد که معمول‌ترین آنها به عنوان ویروس و جاسوس نامیده می‌شوند. جاسوس در ویندوز به مشکلی بزرگ تبدیل شد در حالی که مایکروسافت به خرید یک شرکت نرم‌افزاری ضد جاسوس اقدام کرد و تولیدات خود را با عنوان برنامه ضد جاسوس مایکروسافت در سال ‌ 2005روانه بازار کرد. بخش عظیمی از این نرم‌افزارهای مخرب در ویندوز عمل می‌کنند.

کاربران و اسم رمز:
لینوکس و ویندوز 2000/XP هر دو نیازمند نام کاربر و اسم رمز و زمان راه اندازی هستند. ویندوزهای XP و 2000 و لینوکس از نمونه‌های متعدد و یا طبقه‌های مختلفی از کاربران حمایت می‌کنند. لینوکس و ویندوز می‌توانند کاربران را به گروه‌های مختلف دسته بندی کنند و مزایا را برای یک گروه نسبت به یک کاربر ارائه می‌دهند. اما فایل‌ها در لینوکس تنها متعلق به یک کاربر یا گروه، معین شده است.

خطاهای برنامه‌ای:
تمامی نرم‌ افزارها خطاهای برنامه‌‌نویسی دارند و خواهند داشت. لینوکس در داشتن خطاهای نرم‌افزاری کمتر در مقایسه با ویندوز شهرت دارد. ویندوز از سوی برنامه نویسانی طراحی می‌شود که اشتباهات آنها به دلیل این که مایکروسافت به انتشار کدهای اصلی خود برای ویندوز نمی‌پردازد، مخفی می‌ماند.
در مقایسه لینوکس از سوی هزاران برنامه نویس در سراسر جهان طراحی می‌شود. آنها به انتشار کد منبع برای سیستم‌عامل می‌پردازند و هر برنامه‌نویس علاقه‌مند می‌تواند به بررسی آنها اقدام کند.

● سایر مقالات مرتبط با این موضوع