آشنایی با دیسک های زنده (Live CD) و چگونگی عملکرد آنها

● جادوی دیسک های زنده:
یک دیسک زنده یا Live CD یک دیسک قابل بوت شدن محسوب می شود و حاوی نرم افزار از پیش پیکره بندی شده است. دیسک های مذکور برای کاربر این امکان را فراهم می کنند تا بدون نیاز به دسترسی به دیسک های سخت، بتواند امور خود را در صورتی که نخواهد اطلاعاتی را ذخیره کند، انجام دهد.

ارزش دیسک های زنده، برای بسیاری از کاربران. به خصوص افرادی که عادت به نصب یا استفاده از نرم افزارهای از پیش نصب شده دارند، روشن نیست. تصور کنید کامپیوتری را با توجه به نوع سخت افزار و بودجه خود خریداری می کنید. هنگامی که آن را دریافت کردید، دیسک زنده خود را در آن قرار می دهید و در 30 تا 45 ثانیه، کامپیوتر جدید آماده کار می شود. شما از دیسک سخت فقط برای ذخیره داده ها استفاده می کنید، بنابراین حتی اگر کامپیوتر شما دزدیده شود، اطلاعات موجود روی آن به درد کسی نخواهد خورد، زیرا شما آن ها را توسط Private key رمزنگاری کرده اید.

● تاریخچه مختصر دیسک های زنده:
یکی از نخستین دیسک های زنده، دیسکی در قطع یک کارت اعتباری به نام The Linux Bootable Business Card بود. حجم کلی این دیسک حدود 50 مگابایت می باشد. یکی دیگر از مهم ترین دیسک های زنده، Knoppix نام دارد که توسط Klaus Knopper ایجاد شده است. پروژه Knoppix توسط Linux Tag حمایت می شود. دیسک کلاوس برای ایجاد تمامی اکوسیستم دیسک های مشابه Knoppix و برای اهداف مختلفی مانند Bioinformatic، آموزش، جرایم کامپیوتری، بازی و میزکار استفاده شده است. امروزه تا حدی انواع مختلف دیسک های مبتنی بر Knoppix گسترده شده اند که به طور تقریبی برای تمامی نیازها، راه حلی به صورت دیسک زنده وجود دارد.
بیشتر دیسک های زنده امروزی بر پایه لینوکس هستند، به جز دیسک FreeSBIE که مبتنی بر FreeBSD است. به طور عمده، دیسک های زنده حاوی نرم افزارهای آزاد تحت مجوزهای GPL یا BSD هستند و می توان آن ها را بدون محدودیت تکثیر و استفاده کرد. تعداد خاصی از این دیسک ها نیز حاوی نرم افزارهای غیرآزاد هستند و تکثیر و توزیع مجدد آن ها ممکن است دارای محدودیت هایی نیز باشد.

امروزه، پروژه مورفیکس (Morphix) که بر پایه Knoppix بنا شده، امکان ساخت دیسک های زنده را به آسانی فراهم کرده است.
در صورتی که شما یک مدیر IT در یک سازمان هستید، می توانید دیسک زنده ای مبتنی بر RPM ایجاد و نرم افزارهای لازم را روی آن قرار دهید، آن را رمزنگاری و به سازمان خود ارایه کنید. به این شکل می توانید تمام سازمان خود را در برابر ویروس ها و Spywareها ایمن کنید.
هنگامی که روی سیستم خود کار می کنید، نیاز به ذخیره سازی داده دارید. هنگامی که از یک دیسک زنده استفاده می کنید، چندین گزینه در اختیار دارید. شما می توانید از کلیدهای USB که امروزه با ظرفیت های 8 گیگابایت و بالاتر نیز موجود هستند، استفاده کنید یا می توانید فایل های خود را روی سرویس دهنده های راه دور که روی اینترنت قرار دارند و شما با استفاده از VPN به آن ها متصل می شوید، ذخیره کنید.

● گردشی در دنیای دیسک های زنده:
آزادی که جامعه نرم افزارهای آزاد بر آن بنا شده، امکان ایجاد گستره روزافزونی از دیسک های زنده را فراهم کرده است. اکنون مروری بر این دیسک های زنده خواهیم داشت.

● دیسک ADIOS:
ADIOS دیسک زنده ای مبتنی بر Fedora است. هنگامی که بوت شده و وارد سیستم می شود، به ظاهر شبیه RHEL و دارای مجموعه نرم افزارهای اداری کاملی است. مانند OpenOffice، موزیلا و Evolution. هدف از ایجاد ADIOS ابزاری آموزشی برای مبانی شبکه و پردازش های توزیع شده است. نکته قابل توجه این است که مبتنی بر فدورا است.

● دیسک Dyne:bolic:
هدف از تهیه این دیسک پوشش نیازها و تولیدات چندرسانه ای است. با استفاده از این دیسک، می توانید صوت و ویدیو تولید و آن ها را در اینترنت پخش (Broadcast) کنید. شما همچنین قادر خواهید بود با استفاده از ابزارهای نصب شده در یک کامپیوتر معمولی، صوت و تصویر را ضبط، ویرایش، encode و به صورت stream در اینترنت پخش کنید.

● دیسک Knoppix:
همانطور که در بالا اشاره شد، این دیسک استاندارد طلایی دیسک های زنده به شمار می رود. این دیسک دارای انواع منشعب شده گسترده ای برای نیازها و محیط های مختلف است.

● دیسک SLAX:
این دیسک زنده مبتنی بر توزیع Slackware که یکی از توزیع های قدیمی لینوکس به شمار می رود. این دیسک ادامه دهنده سنت Slackware و به همین دلیل نیز مورد توجه قرار گرفته است.

● دیسک GeexBox:
این دیسک یکی از دیسک های منشعب شده از Knoppix است که می تواند کامپیوتر شما را به یک پخش کننده دیجیتالی تبدیل کند. این دیسک می تواند DivX، DVD، VCD، SVCD و Audio CDها را به راحتی پخش کند. کافی است تلویزیون خود را به خروجی TV کامپیوتر مجهز به GeexBox متصل کنید و یک پخش کننده تمام عیار داشته باشید.

● نتیجه گیری:
سیستم های مبتنی بر CD روز به روز گسترش می یابند. این حقیقت که دیسک های CD کندتر از دیسک های سخت هستند، نباید باعث نادیده یا کم اهمیت انگاشتن ارزش والای دیسک های زنده در سازمان ها شود. برخی از پروژه هایی که برای از میان بردن این محدودیت ها فعال هستند، عبارتند از: Stateless Linux Project at Red Hat و FreeNX project. با استفاده از محصولات این پروژه ها می توانید ایستگاه های کاری بدون دیسک سخت در شبکه خود راه اندازی کنید.